QINGHAI-TİBET PLATOSUNDAKİ (ÇİN) EKOLOJİK SORUNLARIN PLANETER SINIRLAR ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRMESİ
Author :
Abstract
Gezegenin en yüksek ve ekolojik olarak en kırılgan bölgelerinden biri olan Qinghai-Tibet Platosu (QTP), küresel iklim değişikliğinin etkilerini en belirgin şekilde gözlemleyebildiğimiz alanlardan biridir. Bu kapsamda bu araştırmada, QTP ekolojik kırılganlıklarını ortaya koymak amacıyla bölgenin 2000-2100 yılları arasındaki albedo değişimleri, CIMIP5 küresel iklim projeksiyonları, ulusal ve uluslararası veri setleri ile yerel ajans raporları ışığında incelenmiştir. Bu değişimler, yalnızca bölgenin enerji dengesi ve iklim sistemi üzerindeki etkileriyle değil, aynı zamanda gezegen sınırları çerçevesinde ekosistem bütünlüğüne getirdiği tehditlerle de dikkat çekmektedir. Bölgenin gezegen sınırları eşiğini belirlemek için fosfor ve azot döngüleri, arazi kullanımı değişiklikleri, tatlı su rezervuarları, orman örtüsü yoğunluğu ve Holosen dönemi orman yangınları temel alınmıştır. Bu çerçevede, ulusal ve uluslararası akademik yayınlar, devlet arşivleri ile birlikte toplamda n=349 bilimsel kaynak titizlikle değerlendirilmiştir. CBS ve Uzaktan Algılama (UA) teknikleri kullanılarak yapılan analizlerde ise, QTP'nin zaman içinde artan çevresel baskılar nedeniyle ekolojik dayanıklılık sınırlarını aştığı ve bu durumun bölgenin uzun vadeli sürdürülebilirliği açısından ciddi riskler oluşturduğu ortaya konmuştur. Özellikle Holosen yangın rejimlerinin tarihsel dinamikleri, mevcut yangın döngüleriyle kıyaslanarak analiz edilmiş ve bu yangınların bölgedeki orman örtüsü ve su kaynakları üzerindeki yıkıcı etkileri tespit edilmiştir. Sonuç olarak yangın rejimlerindeki bu değişim, QTP gibi ekosistemsel kırılganlık açısından bu tarz hassas bölgelerde geri dönüşü zor ekolojik kayıplara yol açabilecek bir tehdit olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın temel bulguları, gezegen sınırları ve yangın rejimleri arasındaki ilişkinin yalnızca bölgesel ekolojik dengelerle sınırlı kalmadığını, aynı zamanda küresel çevre politikalarının geleceği açısından da kritik bir belirleyici olduğunu da ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda QTP’de tespit edilen ekolojik eşik aşımları, bölgesel sürdürülebilirlik stratejilerinin yeniden değerlendirilmesini ve yangın rejimlerinin daha etkin yönetilmesini zorunlu hale getirmektedir. Ekosistem ekolojisi perspektifinden bakıldığında ise, gezegen sınırlarının ihlal edilmesi, sadece yerel biyolojik çeşitliliği değil aynı zamanda küresel iklim istikrarını da tehdit eden bir sürece neden olmaktadır.
Keywords
Abstract
The Qinghai-Tibet Plateau (QTP), one of the highest and most ecologically fragile regions on the planet, is one of the areas where we can observe the effects of global climate change most clearly. In this context, in order to reveal the ecological vulnerabilities of the QTP, the albedo changes of the region between 2000-2100 were examined based on CIMIP5 global climate projections, national and international data sets and local agency reports. These changes are noteworthy in terms of the threats they pose to ecosystem integrity through their impacts on the region's energy balance and climate system. The study also assessed phosphorus and nitrogen cycles, land use changes, freshwater reservoirs, forest cover density and Holocene forest fires to determine the planetary boundaries threshold of the region. In this context, 349 scientific sources, including national and international academic publications and state archives, were meticulously evaluated. In the analyses conducted using GIS and Remote Sensing (RS) techniques, it was revealed that the QTP has exceeded its ecological resistance limits due to increasing environmental pressures over time, posing serious risks to the long-term sustainability of the region. In particular, the historical dynamics of Holocene fire regimes were analyzed by comparing them with current fire cycles, and the devastating effects of these fires on the forest cover and water resources in the region were determined. The study identifies this change in fire regimes as a threat that can lead to irreversible ecological losses in these sensitive regions of ecosystem fragility. The main findings of the study reveal that the relationship between planetary boundaries and fire regimes is not only limited to regional ecological balances, but is also a critical determinant for the future of global environmental policies.
