Author :
Abstract
Gelin, ailenin ve toplumun temeli olması hasebiyle toplumumuzda çok özel bir yere sahiptir. Bunun için herkes her kızı gelin almadığı gibi, her kız da her aileye gelin gitmez. Gelinde ve gelin gidilecek yerde bazı özellikler aranır. Bunun yanında toplumumuzda gelin güzelliğin, sadeliğin, masumiyetin, temizliğin, geleceğin sembolüdür. Türk toplumunun geçmişteki geleneksel yaşam biçimine ait güzellikleri şiirlerinde en iyi dile getiren ve bu yüzden tabiat ve aşk-sevgi şairi olarak anılan ve bu bağlamda, Âşık Tarzı Türk Şiiri’nin en büyük temsilcilerinden olan Karacaoğlan’ın birçok şiirinde gelin figürü dikkat çekmektedir. Karacaoğlan, birçok şiirinde baştan sona gelin temasını işlerken bazı şiirlerinde ise bir dörtlükte mihenk taşı gibi gelinin bir özelliğini öne çıkarmıştır. Ancak Karacaoğlan’ın şiirlerinde görülen gelinler, düğündeki gelinler değil, bir ya da birkaç yıllık evli genç kadınlardır. Bu yüzden Karacaoğlan şiirlerinde gelinin bir taraftan güzellik, tazelik, gençlik vb. yönleri öne çıkarılırken bir yandan cinsellik yönü öne çıkarılmıştır. Karacaoğlan bazı şiirlerinde gelini güzelliğin, alımlılığın timsali olarak işlerken bazı şiirlerinde ise sadece erotik yönleriyle işlemiştir. İkinci türdeki şiirlerde Karacaoğlan hazcı, hedonist bir tip olarak karşımıza çıkar. Bu çalışmada, Karacaoğlan’ın gelini nasıl gördüğü, geline nasıl baktığı ve bu çerçevede şiirlerinde gelini nasıl işlediği tespit edilmiştir. Çalışmada nitel bir yöntem uygulanmış olup Müjgan Cumbur tarafından hazırlanmış olan Karacaoğlan kitabındaki şiirler esas alınmıştır.
Keywords
Abstract
The bride has an exceptional place in our society because it is the foundation of family and society. For this reason, not everyone gets every girl as a bride, and not every girl becames the bride of people who want them to be their bride. People demand some characteristics both from a bride and the place where the bride will live after the marriage. İn the bride and the brideis the place to go are looking for some features in the destination. Besides, the bride is the symbol of beauty, simplicity, innocence, cleanliness in our society. The best expressing the beauties of the traditional life style of Turkish society in his poetry, and therefore referred to as the poet of nature and love-love and in this context, the bride figure in many poems of Karacaoğlan, one of the most outstanding representatives of the Minstrel Style Turkish Poetry, draws attention. Karacaoğlan, in many of his poems, focuses on the theme of the bride, while in some of his poems, he highlights the characteristic of the bride as a cornerstone. In some of his poems, Karacaoğlan depicts the bride as the symbol of beauty and charity, while in some of his poems, he worked only with its erotic aspects. In the second kind of poetry, Karacaoğlan is viewed as a hedonist figure. In this paper, the bride figure handled by Karacaoğlan's poems was examined, and the purpose of the bride figure was determined. In the study, a qualitative method was applied, and the poems in Karacaoğlan's book prepared by Müjgan Cumbur were taken as the basis.
Keywords
- Adler, A. (2019). İnsanı tanıma sanatı. (L. Uslu, Çev.), İzmir: Cem Yayınevi.
- Alay, O. (2015). Türk saz şiirinde erkek şairlerin bakış açısıyla kadın, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(41), Aralık, 31-38. www.sosyalarastirmalar.com 05.05.2020
- Altun, I. (2007). Karacaoğlan’da şiirsel bir imge olarak giyim kuşam. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum: Sayı 35, 217-228.
- Arı, B. (2014). Karacaoğlan’ın güzeli. Karacaoğlan Kitabı (S. Koz, Haz.), İstanbul: Kitabevi, 277-314.
- Arı, B. (2016a). Karacaoğlan’da sevgilinin giyim kuşamı. Bir Deste Karacaoğlan, İskenderun: Color Ofset Matbaacılık, 47-61.
- Arı, B. (2016b). Karacaoğlan’ın güzeli. Bir Deste Karacaoğlan, İskenderun: Color Ofset Matbaacılık, 115-145.
- Arslan, İ. (2017). Karacaoğlan'ın düşünce yapısı, ahlak anlayışı ve Karacaoğlan şiirlerinde erotik öğeler. turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/sempozyum/semp_1/arslan.pdf 03.07.2017
- Atılgan, H. (2018). Bahçemizin gülü/Gönlümüzün bülbülü Karacaoğlan. Karacaoğlan Araştırmaları I. (H. Dulkadir, Haz.), Kayseri: Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 181-196.
- Ay, Ş. (2016). Karacaoğlan karanlık kalbimin çırası kızlar, İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi,
- Aydın, E. (2017). Anne-oğul bağlanmasının gelin-kayınvalide ilişkisi ve evlilik doyumunu yordamadaki rolü. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Başgöz, İ. (1999). Karacaoğlan. C1. İstanbul?: Cumhuriyet.
- Benedict, R. (1998). Kültür örüntüleri, (M. Topal, Çev.), Ankara: Öteki Yayınevi.
- Boas, F. (1998). Sunuş, Kültür örüntüleri, (M. Topal, Çev.), Ankara: Öteki Yayınevi, 15-18.
- Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Cumbur, M. (2001). Karacaoğlan şiirler. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Çağbayır, Y. (2007). Ötüken Türkçe sözlük. C.2. İstanbul: Ötüken.
- Çelik, N. (2018). Kamusal alanda sosyal taklit: sosyal medyada yeni gelin evi imgesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Çetindağ Süme, G. (2014). Karacaoğlan şiirlerinde sevgili tasviri. Karacaoğlan kitabı (S. Koz, Haz.), İstanbul: Kitabevi, 249-261.
- Erdentuğ, N. (1977). Sosyal adet ve gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Eren, H. (1999). Türk dilinin etimolojik sözlüğü, Ankara: Büro Yayınları.
- Ergun, M. (1997). Türk dünyası efsanelerinde değişme motifi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Feymanî (Taşkaya, O.). (2018). Çukurova’da anlatılan âşık hikâyeleri, (S. M. Taşkaya, Haz.), Adana: Adana Büyükşehir Belediyesi.
- Göçmen, N. (2016). Gelincik. Önce vatan gazetesi. https://www.oncevatan.com.tr/gelincik- makale,35788.html 05.11.2019
- Gökşen, C. (2019). Karacaoğlan’ın şiirlerinde dinî ve tasavvufi unsurlar. Prof. Dr. Ali Berat Alptekin armağanı, Konya: Kömen Yayınları, 559-574.
- Gönen, S. (2011). Batı Türklerinin manzum atasözleri. Konya: Kömen Yayınları.
- Gülensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu.
- https://www.pinterest.ph/pin/97882991879448971/?amp_client_id=CLIENT_ID(_)&mweb_unauth_id=& from_amp_pin_page=true 07.05.2020
- http://yumurtaliekmek.com/gelincik-ciceginin-anlami-ve-gelincik-ciceginin-hikayesi/ 05.11.2019
- İhtiyar Büyüktaş, T. (2019). Türk halk kültüründe gelin, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
- Kaya, D. (2010). Ansiklopedik Türk halk edebiyatı sözlüğü. Ankara: Akçağ.
- Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Meydan larousse büyük lūgat ve ansiklopedisi (1971). C. 5. İstanbul.
- Milli Kütüphane Başkanlığı (2001). Türk atasözleri ve deyimleri I, İstanbul: MEB Yayınları.
- Nefes, N. (2014). Karacaoğlan’ın şiirlerinde erotizm tene dokunmak. Ankara: Bencekitap.
- Önder, M. (2018). Karacaoğlan’ın güzeli. Karacaoğlan araştırmaları 1. Kayseri: Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 545-551.
- Özdemir, A. (2017). Karacaoğlan. Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Özkan, C. (2005). Gelin, (10 Haziran 2005), Kalan Müzik.
- Pala, İ. (2005), Kitab-ı aşk, İstanbul: Alfa Yayınları.
- Sakaoğlu, S. (1980). Anadolu Türk efsanelerinde taş kesilme motifi ve bu efsanelerin tip kataloğu. Ankara: Kültür Bakanlığı yayınları.
- Sakaoğlu, S. (2003). 101 Anadolu efsanesi. Ankara: Akçağ yayınları.
- Soysal, S. (2008). Gelinciğin sırrı. (6 Eylül 2008) http://www.hurriyet.com.tr/gelincigin-sirri-9832392 05.11.2019
- Şimşek, E. (2007). Karaca oğlan’a bağlı olarak anlatılan kısa hikâyeli türküler, Millî Folklor, S.76, 40-49.
- Şinasi, (2003). Durûb-ı emsâl-i Osmaniye, (S. Beyzadeoğlu, Haz.), İstanbul: MEB Yayınları.
- TDK, (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tekin, T. (2013). Makaleler I altayistik, (E. Yılmaz-N. Demir, Haz.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Uğurcan, F. Z. (2016). Karacaoğlan şiirlerinde gölge ve anne arketipinin yansımaları üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 11/15 Summer, p. 525-540
- Useev, N. (2012). Köktürk harfli Yenisey yazıtlarındaki kadını bildiren kelimelerin anlamına göre eski Türklerde kadın imajı, Dil Araştırmaları Dergisi, S. 11, 57-66.
