Tarihi Çevre Koruma Bilincinin Gelişim Süreci ve Gaziantep Kenti Koruma Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme
Author :
Abstract
Günümüz imkânları ve bilinci; geçmişimizle bağ kurmamızı sağlayan, tarihi ve kültürel varlıklarımızın korunması için çaba gösterilmesini gerektirmektedir. Dünyada ve özellikle son yirmibeş yıllık süreçte kurumsal yapılanmaların da katkısıyla, ülkemizde benimsendiği izlenen koruma bilinci; toplumların tarihi ve kültürel birikimlerinin yaşatılarak geleceğe aktarılmasının yanı sıra kent kimliğinin yapıtaşları olan kültür varlıklarının sürekliliğinin sağlanmasında da önem arz etmektedir. Çalışma bu bağlamda, uluslararası ve yerel ölçekte koruma bilincinin gelişim sürecindeki önemli adımlar ile Gaziantep kentindeki koruma uygulamalarına odaklanmaktadır. Gaziantep, konumu itibarı ile birçok medeniyete mekân olmuş tarihi bir kenttir. Çalışmada, kentte yer alan kadim medeniyetlere ait kültür varlıklarının korunması yönünde atılan adımların incelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla; Gaziantep Kalesi ve çevresindeki tarihi kent merkezinde, inşa süreci tamamlanan ve kullanıma açılan bölgelerdeki koruma uygulamalarına yoğunlaşılmıştır. Çalışma kapsamında söz konusu çevredeki sürekli kullanıcıların ve ziyaretçilerin fikirlerini almak amacıyla 30 adet görüşme yapılmış, gerçekleştirilen koruma uygulamaları ile ilgili olarak düşünceleri derlenmiştir. Yürütülen araştırma sonucunda koruma uygulamalarının fiziksel çevrenin iyileştirilmesi, tarihi kent merkezinin değerinin ve kalitesinin artırılması, bilinç oluşturulması ve kentin turizm yoluyla ekonomik açıdan güçlendirilmesine katkı sağladığı ve bu nedenle başarılı bulunduğu, bununla birlikte yol ve altyapı altyapı yetersizliklerinin halen çözüm beklediği ortaya çıkarılmıştır. Tarihi çevre koruma bilincinin değerlendirilmeye çalışıldığı bu araştırma sonucunda, geleneksel tarihi dokuların sürdürülebilirliğinin sağlanması amacıyla özellikle ulaşım probleminin çözümüne yönelik adımlar atılması gerektiği anlaşılmıştır.
Keywords
Abstract
Today’s opportunities and awareness; requires efforts to protect our historical and cultural assets that enable us to connect with our past. The contribution of institutional structures in the world, especially in the last twenty-five years; is important in ensuring the continuity of cultural assets, which are the corner stones of urban identity in addition to keeping the historical and cultural accumulation of societies alive and transferring them to the future. In this context, this study focuses on the important steps in the development process of conservation awareness on an international and local scale and conservation practices in the city of Gaziantep. Aiming to examine the steps taken to protect the cultural heritage in the city, the study focuses on the conservation practices in the historical city center consisting of Gaziantep Castle and its surroundings, where projects are implemented and are in use for a certain period of time. Within the context of the study, face to face interviews are undertaken with 30 people comprised of local residents, local craftsman and turists. The study revealed that conservation practices were perceived as successful in terms of rehabilitation of the physical environment, enhancement in the value and quality of the historical city centre, creating awareness and contribution made to the local economy through investments in tourism, whereas improvements in traffic management and infrastructure are noted to be problematic. It has to be noted that problems considering the vehicular traffic and inadequate capacity of car parks were emphasized more by local residents and craftsman compared to tourists. As a result of this study, it is possible to argue that more determined steps should be taken in traffic management and car park planning in towns where tourism has become a major financial input as a result of successful conservation practices.
Keywords
- Ahunbay, Z. (1996). Tarihi çevre koruma ve restorasyon. İstanbul: Yem Yayın.
- Çam, N. (2006). Türk kültür varlıkları envanteri Gaziantep 27. Ankara: Sistem Ofset.
- ÇEKÜL VAKFI. (2020). ÇEKÜL’ün doğal miras anlayışı. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020 https://www.cekulvakfi.org.tr/proje/cekulun-dogal-miras-anlayisi
- Erder, C. (2010). Kültürel varlıkların onarımı ve korunmasıyla ilgili uluslararası araştırma merkezi ICCROM. ICCROM. (423-Mart), 44-46.
- Gaziantep Büyükşehir Belediyesi. (2020). Gaziantep Dünya Gastronomi Şehri oldu. Erişim tarihi: 02 Nisan 2020, https://gantep.bel.tr/haber/gaziantep-dunya-gastronomi-sehri-oldu-4287.html
- Gürsel, S. M. (2019). Geçmişten günümüze Gaziantep ̓te koruma çalışmaları. Slayt, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi KUDEB Şube Müdürlüğü, Gaziantep.
- Güzelbey, A. (2017). Tarihi Kentler Birliği Hedefine Kilitlenmiş Bir Oluşumdur. Ç. V (Ed). Tarihi Kentler Birliği 15. yıl geleceği birlikte yaşatmak (20-21). İstanbul: Stil Matbaa.
- Kaderli, L. (2014). Kültürel miras koruma yaklaşımlarının tarihsel gelişimi. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, (12-2014), s. 29-41.
- Kanadoğlu, S. (1998). Kültür ve tabiat varlıklarını koruma hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
- Kayın, E. (2012). Bir “Kültürel manzara-kültürel peyzaj” öğesi olarak kırsal yerleşimlerin korunmasına yönelik kavramsal ve yasal irdelemeler. Mimarlık, (367), 46-49.
- Kejanlı, T., Akın, C. T. ve Yılmaz, A. (2007). Türkiye ̓de koruma yasalarının tarihsel gelişimi üzerine bir inceleme. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(19), 179-196.
- Kiper, H. P. (2004). Küreselleşme sürecinde kentlerin tarihsel-kültürel değerlerinin korunması Türkiye- Bodrum örneği. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Küçükdağ, Y. (Ed.). (1999). Cumhuriyet’in 75. yılına armağan Gaziantep. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Vakfı Kültür Yayınları.
- KVMGM (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü). (2020a). KUDEB. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44966/koruma-uygulama-ve-denetim-burolari-kudeb.html
- KVMGM (Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü) (2020b). Misyonumuz ve vizyonumuz. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43036/misyonumuz-ve-vizyonumuz.html
- Mimarizm. (2020). Tarihi Kentler Birliği Koruma Büyük Ödülü. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, http://www.mimarizm.com/yarismalar/oduller/tarihi-kentler-birligi-koruma-buyuk-odulugaziantep-in-kultur-yolu-projesi-ne_121701
- Müzeler. (2020). Zeugma Mozaik Müzesi. Erişim tarihi: 02 Nisan 2020, https://muze.gov.tr/muze- detay?SectionId=GZN01&DistId=GZN
- T.C. Gaziantep Valiliği. (2005). Gaziantep Kültür Envanteri. Gaziantep: Dolphin Ajans.
- T.C. Gaziantep Valiliği. (2020). Gaziantep mutfağı. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, http://www.gcvb.org.tr/yayinlarimiz/gaziantep-mutfagi-brosuru.pdf
- TKB (Tarihi Kentler Birliği). (2010). Yerelden ulusala ulusaldan evrensele koruma bilincinin gelişim süreci. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, http://www.tarihikentlerbirligi.org/wpcontent/uploads/KorumaBilinci-Ekitap.pdf
- TKB (Tarihi Kentler Birliği). (2020a). Tarihi Kentler Birliği nasıl kuruldu. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, http://www.tarihikentlerbirligi.org/hakkimizda/tarihce/
- TKB (Tarihi Kentler Birliği). (2020b). Üye belediyeler tüm liste. Erişim tarihi: 01 Nisan 2020, http://www.tarihikentlerbirligi.org/?belediyeler=uye-belediyeler-tum-liste
- Türk Patent Enstitüsü 1. (2020). Antep Fıstığı Coğrafi İşaret Tescil Belgesi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020, https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/B34D41B3-CB4E-405F-A835C1EB994EDB58.pdf
- Türk Patent Enstitüsü 2. (2020). Antep Baklavası Coğrafi İşaret Tescil Belgesi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020, https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/B1AE478F-6BD1-4611-8DFE7F7FF546656B.pdf
- TÜİK. (2020). Bölgesel İstatistikler. Erişim tarihi: 15 Ocak 2020, https://biruni.tuik.gov.tr/bolgeselistatistik/degiskenlerUzerindenSorgula.do
