GELENEKSEL KIYAFET KÜLTÜRÜ BAĞLAMINDA ÇUKUROVA ŞALVARININ KULLANIMI VE KÜLTÜR ENDÜSTRİSİNE DÖNÜŞÜM SÜRECİ
Author :
Abstract
Maddi kültürün yaşayan öğesi kıyafet, bir toplumda birlikte yaşayan insanların başta kültür olmak üzere; yaşam biçimini, ekonomik durumunu, sosyal durumunu, cinsiyetini ve toplumsal statüsünü belirleyen statik olmaktan uzak olup, sürekli değişime açık olan bir yapı oluşturmaktadır. Başlangıçta dış etkenlere karşı korunmak için muhafaza edilen, daha sonrasında ise insanlığın geçirdiği gelişim evreleri ile birlikte korunma içgüdüsünün ötesini aşarak, ahlaki ve toplumsal bir anlam kazanan ve kimliğin kurulmasında önemli rol oynayan bir gereklilik halini almıştır. Bugün ülkemizde ekonomik olarak küresel gücü elinde bulunduran hazır-giyim firmaları ile mo-dacılar koleksiyonlarında geleneksel Türk kıyafeti olan şalvarı, kartel firmalar, medya, tv, ve iletişim ağı yolu ile birlikte yeniden pazara sunmakta ve bağlamından farklı bir şekilde yeni bir çizgi ile küre-sele aktarmaktadır. Bağlamından farklı bir şekilde modaya kazandırılan bu ürünler bir yandan gele-neksel olanın tanıtılmasına ve pazarlanmasına etki ederken bir yandan da küresel bir anlayışla tek tipleştirici ve "kullan-at" temelli bir kültür oluşturmaktadır. Bu çalışmada yukarıda verilen bilgiler ışığında bugün Anadolu'nun muhtelif yerlerinde kullanı-lan şalvarın, Çukurova bölgesindeki kullanım amacı, sosyal, ekonomik ve politik açılardan incelenecek ve farklı bağlamda yeniden üretimi ile ilgili olarak, modern kapitalist sistemde oluşan kültür ve onun getirdiği zihniyet konusunda sosyolojik çıkarımlarda bulunan Theodor Adorno ve onun ortaya koymuş olduğu "Kültür Endüstrisi" kavramı üzerinden bir çıkarımda bulunulmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
Clothing as a live element of material culture constitutes a non-static and open structure toward change which determines the culture, economic situation, social status, gender and social rank of the people living in a society. At first, clothing was used as a preservation against external factors, but later it was beyond the preservation instinct with the development stages of the humanity, and it became a necessity which gained moral and social meaning and played an important role in establishing the social identity. Today, the garment firms and fashion designers keeping the economic power globally re-market the ‘şalvar’ which is a traditional Turkish clothing and transfer it via cartel companies, media, televisions and communication network in a new style. These products which are gained to the fashion in a different way from their own contexts help the traditional be introduced and marketed but they also create a culture based on standardization and “disposable” with a global understanding. In this study, the purpose of the use of ‘şalvar’, which is used in various parts of Anatolia, in Çukurova region will be investigated in terms of social, economic and political aspects. Regarding its reproduction in a different context, it will be tried to make a deduction from the concept “Culture Industry” which was defined by Theodor Adorno who makes sociological inferences about the culture formed in modern capitalist system and the mindset following it.
Keywords
- Adorno, T. W. (2013). Kültür endüstrisi kültür yönetimi. (N. Ülner, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
- Anadolu Jet. (2015). Rahat, şık ve özgün Adana şalvarı. http://www.anadolujet.com/tr/kurumsal/anadolu jet-magazin/2015/12/rahat-sik-ve-ozgun-adana-salvari adresinden erişildi.
- Artun, E. (2008). Adana ve Osmaniye halk kültüründe giyim-kuşam geleneği. Halk Kültüründe Giyim Kuşam ve Süslenme Uluslar Arası Sempozyumu Bildirileri.(Ed. M. Tekin Koçkar). Eskişehir: Osman Gazi Üniversitesi Yayınları.
- Çelik, A. (2011). Kültür endüstrisi üç yanlış bir doğru. İstanbul: Literatür Yayınları.
- Çukurova Üniversitesi. (2018). Adana tanıtım sitesi. http://adana.cu.edu.tr/kultur.asp adresinden erişildi.
- Davis, F. (1997). Moda, kültür ve kimlik. (Ö. Arıkan, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Duman, Ö. (2018). İktidar ve beden: Cumhuriyet döneminde Çukurova ve çevresinde şalvar yasağı. History Studies İnternational Journal Of History, 10 (5), 43-54.
- Durmuş, İ. (2016). Türk kültürüne giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Eagleton, T. (2011). Kültür yorumları (Ö. Çelik, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Enninger, W. (2006). Giyim. Ö. Oğuz ve N. Özdemir (Ed.), Halkbiliminde kuram ve yaklaşımlar (ss. 418-424)
- Erden, A. (1998). Anadolu’da giysi kültürü. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Hatipler, M. (2016). Ekonomik boyutuyla görsel kültür ve kültür endüstrisi. İstanbul: Değişim Yayınları.
- Kabaağaç, S., Erdal, A. (1995). "Kültür", Latince Türkçe Sözlük, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
- Kafesoğlu, İ. (1989). Türk millî kültürü. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Kılıçoğlu, S. (1990). "Şalvar", Meydan Larousse: Büyük Lügat ve ansiklopedi, C:11, İstanbul: Meydan
- Koçu, R. E. (1967). Türk giyim, kuşam ve süslenme sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
- Oğuz, M. Ö. (2013). Küreselleşme ve uygulamalı halk bilimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Özer, İ. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e yaşam ve moda. İstanbul: Truva Yayınları.
- Özkök, E. (1985). Kitlelerin çözülüşü. Ankara: Tan Yayınları.
- Topçuoğlu, N. (1996). Basında reklam ve tüketim olgusu Türkiye’de yeni gazetecilik yönelimleri ve basının
- Turhan, M. (1959). Kültür değişmeleri. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
- Türkdoğan, O. (1988). Değişme-kültür ve sosyal çözülme. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
