Author :
Abstract
Her tarihi olay bir mekanda geçer. Mekanlar insanlarla ilişkide bulundukları sürece canlıdır. Bu doğrultuda, insan-mekan ilişkisinin en canlı örneği şehirlerdir. Şehirler, barındırdıkları kütleler vasıtasıyla sosyal, iktisadi ve kültürel olayları dinamize eder. Bu sebeplerden dolayı bir şehrin tarihini incelemek zamanının siyasi yapıları hakkında daha net bilgiler verir. Şehir tarihi araştırmalarının amacı bilinenlere yeni bilgiler katmak olduğundan günlük hayat ile ilgili önemli bilgileri barındıran kadı sicil defterleri önemlidir. Sosyal hayata dair çok miktarda bilgi içeren kadı kayıtları, toplumun çeşitli katmanları arasında ki anlaşmazlıklara dayalı olguları görmemizi sağlar. Adana gibi Anadolu’da yaşanan siyasi ve sosyal tüm hadiselerin şahidi olmuş kentlere ait siciller bölge halkının sosyolojik ve ekonomik evrimini yansıtması bakımından önemlidir. Ayrıca kadı sicilleri, disiplinler arası kaynak özelliğindedir. Tarih biliminin yan sıra iktisat, kamu yönetimi, sosyoloji, ilahiyat, hukuk, sanat tarihi, coğrafya, edebiyat gibi sosyal ve beşeri bilimler sicillerden kaynak olarak yararlanabilir. Bu çalışmamız da Adana Kadı sicilleri hakkında bilgi verilerek Adana şehir tarihi çalışmaları açısından önemi hakkında değerlendirme yapılacaktır. Adana’nın sahip olduğu 150 adet sicili tek bir makalede incelenmek mümkün olmadığından belirli zaman dilimlerine ait bazı sicillerin muhteva ve biçimsel içeriği hakkında bilgi verilecektir.
Keywords
Abstract
Every historic events occures on a place. Places are lively because of humans. In this way, urban centers are good examples for human-place relations. Cities are active places for human social, economical and cultural activities. Studying cities would provide better explanations for political structures of the time. As its goal for adding new information for known ones in city studies, kadı’s court records that contain great deal of data for everyday life are important sources. Including very much information for social life, kadı records provide us valuable information for actual social state arisen from conflicts between different segments of the society. Such cities as Adana that had witnessed important social and political events in Anatolia, Adana’s court records would prived important insight into evolution of society’s economical and sociological development. Furthermore, the court records are important for interdisciplinary studies. Besides history, economics, public administration, sociology, theology, art history, geography, literature could use them as sources. This work focus on kadı records in general and Adana kadı records in particular. Because of difficulty in providing enough information for 150 books containing court records, this study will pick samples to make general evaluations for looks and contents of the records.
Keywords
- Ağca, S. (2012). 66 Numaralı Kadı Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi (H.1209-1210/M. 1794-1795). Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akgündüz, A. (1989). Şer'iyye Sicilleri. 1. İstanbul: TDAV Yayınları.
- Akgündüz, A. (2002). İslam Hukuku'nun Osmanlı Devleti'nde Tatbiki: Şer'iyye Mahkemeleri ve Şer'iyye Sicilleri. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, Ankara, 13-48.
- Atar, F. (1991). İslam Adliye Teşkilatı. Ankara: DİB Yayınları.
- Atmaca, T. (1996). 129 Nolu (H. 1143-1145 M. 1730-1732) Adana Şer’iye Sicili. Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Aydın, M. A. (1996). Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Basım Yayın.
- Cevizci, A. (2007). 62 Nolu Adana Şer’iye Sicili (h.1208-1209) Transkripsiyon ve Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Ceylan, M. (1996). 17 No’lu (H.1156-1157 M. 1743-1744) Adana Şer’iye Sicili Transkripsiyonu ve Kataloğu. Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Cin, H. ve A. Akgündüz (1990). Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Ekinci, E. B. (2005). Osmanlı Devleti’nde Mahkemeler ve Kadılık Müessesesi Literatürü. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(5). İstanbul, 417-439.
- Emecen, F. (1998). Osmanlılarda Devlet, Toplum ve Mahkeme. (Editör: Tülay Artan). 18. Yüzyıl Kadı Sicilleri Işığında Eyüp'te Sosyal Yaşam, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Erdem, S. (2004). 65 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili (H.1202-1203/ M. 1786-1789). Yüksek Lisans Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Feyzioğlu, H. S. (2010). Tanzimat Döneminde Kadılık Kurumu ve Şer'i Mahkemelerde Düzenlemeler. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Gedikli, F. (2005). Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Şer’iyye Sicilleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3(5). İstanbul, 187-213.
- Halaçoğlu, Y. (1976). Şer’iyye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru (Adana Şer’iyye Sicilleri). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, İstanbul, 99-108.
- Handlin, O. ve j. Burchard (1963). The Historian and the City. Cambridge: M.I.T. Press.
- Kaplan, F. (1996). 6 Numaralı Adana Şer’iye Sicili( H. 1203/M.1788-H.1204/M.1789). Yüksek Lisans Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Karatepe, M. (2000). 135 Nolu Adana Şer’iyye Sicili Defteri Transkripsiyonu ve Kataloğu. Yüksek
- Karlangıç, O. (2007). 73 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili (H.1263-1264/M.1847-1848) Transkripsiyon ve Değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kunt, M. (1978). Sancaktan Eyalete: 1550 - 1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
- Küpeli, Ö. (2001). Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihçiliği ve Afyonkarahisar Tarihi İçin Önemi. Taşpınar, 3, Afyon, 53-58.
- Miller, D. L. (1992). Lewis Mumford: Urban Historian, Urban Visionary. Journal of Urban History, 18(3), 280-307.
- Ortaylı, İ. (1986). Osmanlı Kadısının Taşra Yönetiminde Rolü Üzerine. Amme İdaresi Dergisi, 9(1), İstanbul, 95-107.
- Ortaylı, İ. (1994). Hukuk İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti’nde Kadı. Ankara: Turhan Kitabevi.
- Özdemir, R. (1986). Şer'iyye Sicillerinin Sosyo-Ekonomik Tarih ve Halk Kültürü Açısından Önemi. I. Battalgazi ve Malatya Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu. Tebliğler, İnönü Üniversitesi, Malatya, 179-187.
- Özkan, E. (2011). 53 Numaralı Adana Şer’iyye Sicili 1808-1821 (H. 1223-1237). Yüksek Lisans
- Sarıoğlu, M. (2001). Kent Tarihi Çalışmaları üzerine Bazı Düşünceler. Kebikeç, 11, Ankara, 333- 344.
- Uğur, Y. (2003). Mahkeme Kayıtları (Şer’iye Sicilleri): Literatür Değerlendirilmesi ve Bibliyografya. Türk Araştırmaları Literatür Dergisi, 1(1), İstanbul, 305-344.
- Yıldırım, M. Z. (1996). 30 Numaralı Adana Şer’iye Sicil Defteri 1115/1703-1171/1757. Yüksek
- Yücel, Y. (1979). Osmanlı İmparatorluğu'nda Desantralizasyona Dair Genel Gözlemler. Belleten, 38(152). Ankara, 657-708.
