Author :
Abstract
Adana’da yetişen XIX-XX. yüzyıl divan şairlerindendir. Hayret Efendi, memleketinden dolayı, Adanalı Hoca Hayret Efendi olarak da tanınmaktadır. Asıl adı, Mehmet Bahaeddin Hayret’dir. Çiftçilik yapan Hacı Hüseyin Ağa’nın oğludur. 1848’de Adana’da doğmuştur. Adana’da devrinin önemli bilginlerinden dersler alarak ilk tahsilini tamamlayıp icazet almıştır. Tahsilini daha da ilerletmek için; İstanbul’a gelmiştir. Medreseye İstanbul’da devam etmiştir. Dârü’l-muallimînden de diploma alarak öğretmen olan Hayret Efendi, öğretmenlik hayatına Adana’da başlamıştır. 1871 yılında Adana Rüşdi Mektebi İkinci Muallimliğine atanmıştır. Memleketinde bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra 1873 yılında Söğüt Rüşdi Mektebi Birinci Muallimliğine atanmıştır. Bu görevinden istifa ederek İstanbul’a yeniden gelerek özel hocalık dâhil; çeşitli kurumlarda öğretmenlik yaptıktan sonra, 1879’da Mekteb-i Sultânî (Galatasaray Lisesi)’nde Türk edebiyatı muallimliği görevine getirilmiştir. Sonraki yıllarda bir süre Dârülfünûn’da ders veren şair, 1909’da yayımlanan bir makalesi yüzünden beş yıl Rodos’a sürgün edilmiştir. Bir yıl sonra affedilerek İstanbul’a dönen Hayret Efendi, 1911’de emekliye ayrılmıştır. Adanalı Hayret 1913’te İstanbul’da vefat etmiştir. Merkez Efendi Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Keywords
Abstract
He was from one of the divan poets of 19th and 20th centuries, who had grown up in Adana. Hayret Efendi is also known as Adanalı Hoca Hayret Efendi because of his region. His real name was, Mehmet Bahaeddin Hayret. He was the son of a farmer dad, named Hacı Hüseyin Ağa. He had born in 1848, in Adana. He had finished his first education and had taken ratification by taking classes from important scholars of his age in Adana. Later on he had moved to İstanbul, in order to continue his education more professionaly in Madrasa. Hayret Efendi, who had taken his diploma from Darü’l muallimin by graduating from it, had started his teaching life in Adana and had been assigned to Adana Rüşdi Maktab, as Primary Teacher. After working in his town for a while he had been assigned to Söğüt Rüşdi Maktab in 1873. After resigning from this place and returning to İstanbul, Hayret Efendi had worked in several foundations and missions, including being private teacher then he had been assigned to Mekteb-i Sultani (Galatasaray Highschool) as literature teacher in 1879. The poet who had given lessons for a while in Darülfünun afteryears, had been deported to Rodos for five years because of an article had been published in 1909, written by him. Hayret Efendi, who had been forgiven by the government after a year from this event, had retired in 1911. Hayret had died in 1913 in Istanbul, and had been buried to Merkez Efendi Graveyard.
Keywords
- Bursalı Mehmed Tâhir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II, İstanbul: Matbaa-i Âmire. Gövsa, İ. A. (1945). Türk Meşhurları. İstanbul: Yedigün Neşriyat.
- İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal (2000). Son Asır Türk Şairleri (Haz. M. Kayahan Özgül), C. II, Ankara: AKM Yay.
- İz, M. (1975). Yılların İzi. İstanbul: İrfan Yayınevi.
- Karahan, A. (1988). “Adanalı Hayret”. İslâm Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul: TDV Yay. 353. Komisyon (2008). Sicill-i Osmânî Zeyli, C. IX, Ankara: TTK Yay.
- Kütük, Rıfat (2014). Hayret, Mehmed Bahâeddîn Hayret Efendi, Adanalı Hoca Hayret Efendi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/
- Tuman, Mehmet Nâil (2001). Tuhfe-i Nâilî Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri (Haz. Cemal Kurnaz ve Mustafa Tatçı), C.1, Ankara: Bizim Büro Yay.
- Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1981). “Hayret”, C. 4, İstanbul: Dergâh Yayınları, 180.
- Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi (2004). "Hayret", C. IV, Ankara: AKM Yayınları, 438.
