Author :
Abstract
Metaforlar, insanın dünyayı algılama biçimini ve nesneler, olaylar, hareketler gibi unsurlar hakkında geliştirdiği düşünceleri yansıtan açık ifadelerdir. Bu yönüyle metaforlar, bireylerin zihinsel dünyasını somut bir şekilde ortaya koyar. Yönelim metaforları, soyut kavramları yukarı ve aşağı yönlü hareketler üzerinden somutlaştırarak, bireylerin fiziksel deneyimlerinden türeyen değerler sistemini açığa çıkarır. Bu metaforlar, genellikle bireylerin yaşamında karşılaştıkları dikey hareketlerle ilişkilendirilir ve sosyal, kültürel normları yansıtarak, değer yargılarını ifade eder. Yönelim metaforları, iyi ve değerli olanın yukarıda yer aldığı, kötü ve değersiz olanın ise aşağıda konumlandığı algısını yansıtarak, bireylerin dünyaya bakış açılarını şekillendirir. Örneğin, “yüksek moral” ve “başarıya yükselmek” gibi ifadeler, yukarıya yönelen olumlu anlamları simgelerken; “düşük ruh hali” veya “batmak” gibi ifadeler, aşağıya yönelen olumsuz anlamları içerir.
Bu bağlamda hazırlanan çalışmayla 15. yüzyıl Osmanlı edebiyatının önemli eserlerinden biri olan Süheyl-ü Nevbahar, aşk, kahramanlık ve maneviyat gibi evrensel temalar etrafında şekillenen zengin anlatı dünyasıyla sadece dönemin edebiyat anlayışını yansıtmakla kalmaz, aynı zamanda dönemin toplumsal, kültürel ve düşünsel yapısına da ışık tutar. Eserde yer alan yönelim metaforları, bireylerin soyut kavramları somutlaştırma biçimlerini, iyi ve kötü, yüce ve alçak gibi karşıt değerlerin dil aracılığıyla nasıl ifade bulduğunu gösteren önemli bir yapı taşını oluşturur. Eserdeki yönelim metaforları, eserin derin anlam katmanlarını açığa çıkaran ve okuyucuyu bireysel ve toplumsal algılar üzerine düşünmeye davet eden önemli anlatım araçları olarak değerlendirilmiştir. Metaforların dil ve düşünce arasındaki dinamik ilişkisindeki rolüne vurgu yapılarak, yalnızca bir anlatım aracı değil, aynı zamanda bireysel ve toplumsal taşıyıcısı olduğu ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
Metaphors are clear expressions that reflect the way people perceive the world and the thoughts they develop about elements such as objects, events and movements. In this respect, metaphors reveal the mental world of individuals in a concrete way. Orientation metaphors concretise abstract concepts through upward and downward movements and reveal the value system derived from individuals' physical experiences. These metaphors are usually associated with vertical movements that individuals encounter in their lives and express value judgements by reflecting social and cultural norms. Orientation metaphors shape individuals' perspectives on the world by reflecting the perception that what is good and valuable is located above and what is bad and worthless is located below. For example, expressions such as ‘high morale’ and ‘rising to success’ symbolise positive meanings directed upwards, while expressions such as ‘low mood’ or ‘sinking’ contain negative meanings directed downwards.
Süheyl-ü Nevbahar, one of the important works of 15th century Ottoman literature, not only reflects the literary understanding of the period with its rich narrative world shaped around universal themes such as love, heroism and spirituality, but also sheds light on the social, cultural and intellectual structure of the period. The orientation metaphors in the work constitute an important building block that shows how individuals concretise abstract concepts and how opposing values such as good and evil, high and low find expression through language. Orientation metaphors in the work are considered as important narrative tools that reveal the deep layers of meaning of the work and invite the reader to think about individual and social perceptions. By emphasising the role of metaphors in the dynamic relationship between language and thought, it has been revealed that they are not only a means of expression but also individual and social carriers.
