DİN KÜLTÜRÜ VE AHLAK BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ AHLAKİ UZAKLAŞMA ALGILARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Günlük yaşamın olağan akışı içinde arzu edilen faydalara erişimi sağlayan ancak ahlaki standartları ihlal eden zararlı faaliyetlerde bulunma baskısıyla sıklıkla karşı karşıya kalan insanlar, ahlaki failler olarak ahlak ilkelerine bağlılık ile kişinin ahlak ilkellerini kendine saygısını kaybetmeden ihlal etmesi paradoksu ile karşılaşabilirler. Ahlaki öz yaptırımların devre dışı bırakılmasına, insanların ahlaki standartlarından ödün verdikleri halde ahlaki bütünlük duygularını korumalarına neden olan bilişsel bir mekanizma olarak ahlaki uzaklaşma, bireylerin deruni ahlaki standartlarını yapıp ettiklerinden ayıran ve içsel bir hoşnutsuzluk duygusu yaratmadan ahlak dışı davranışların gerçekleşmesini kolaylaştıran yapıyı ifade eden bir kavramdır. Bu bağlamda, ahlaki uzaklaşma mekanizmaları içsel ahlaki standartlarımızı etkisiz hale getirerek davranışlarımızı nasıl yorumlamamız gerektiğine engel olur. Bu çalışmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmen adaylarının ahlaki uzaklaşma algı düzeylerinin tespit edilmesi ve bunların çeşitli demografik değişkenler bakımından incelenmesi amacıyla tarama modeli tercih edilmiştir. Bu araştırma Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde 2022-2023 akademik yılında öğrenim gören lisans öğrencileri üzerinde gerçekleştirilmiş olup örneklem basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak seçilen 443 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu ve Bandura vd. (1996) tarafından geliştirilen, Gezici Yalçın vd. (2016) tarafından Türkçe'ye uyarlanan Ahlaki Uzaklaşma Ölçeği veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizi aşamasında katılımcı öğretmen adayların ahlaki uzaklaşma algı düzeylerinin tespiti ve yorumlanmasında aritmetik ortalamalar referans noktası olarak dikkate alınmıştır. Aynı şekilde katılımcı öğretmen adaylarının ahlaki uzaklaşma algı seviyelerinin demografik özellikleri bakımından farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek içinse bağımsız gruplarda t-testi ve tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Yapılan analizler neticesinde katılımcı öğretmenlerin ahlaki uzaklaşma düzeylerinin (x̄=2,23) düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, katılımcı öğretmen adaylarının ahlaki uzaklaşma düzeylerinin cinsiyet ve sosyoekonomik durum değişkenleri bakımından istatistiksel olarak farklılaştığı, ancak yaş ve sınıf seviyesi değişkenleri açısından istatistiksel olarak farklılaşmadığı sonucu elde edilmiştir.
Keywords
Abstract
The concept of moral disengagement has been extensively researched and analyzed in various domains of life. Moral disengagement is the cognitive mechanism that separates an individual’s internal moral standards from their actions, allowing for easy engagement in immoral behavior without experiencing discomfort or distress. These mechanisms effectively neutralize internal moral standards by disconnecting them from the interpretation of behavior. This study aims to determine the moral disengagement perceptions of prospective teachers of Religious Culture and Moral Knowledge and examine them regarding various demographic variables. The study applied the survey method, and the population consists of students studying at Gümüşhane University Faculty of Theology in the 2022-2023 academic year. The sample covers 443 undergraduate students selected by simple random sampling method. The personal information form designed by the researcher and the Moral Disengagement Scale developed by Bandura et al. (1996) and adapted into Turkish by Gezici Yalçın et al. (2016) were used to collect the research data. Furthermore, arithmetic averages were used to determine the participants’ perception levels of moral disengagement. To test whether the moral disengagement perception levels of the participants changed according to their demographic characteristics, a t-test and one-way analysis of variance were conducted. Finally, it was concluded that the participants’ moral disengagement perception levels (x̄=2,23) were at a low level; the participants’ moral disengagement perception levels differed statistically in terms of gender and socioeconomic status variables, but not in terms of age and grade level variables.
