JEOMORFOLOJİK SÜREÇLERDEKİ KAOTİK ve DİNAMİK SÜREÇLER İLE KUANTUM MEKANİĞİ İLİŞKİSELLİĞİ ÜZERİNE BİR İNCELEME
Author :
Abstract
Bu araştırmada, yer bilimlerinin daha özelde jeomorfolojik süreçlerde meydana gelen denge dışılık, deterministik farklılık, karmaşıklık, öngörülebilirliklerin sıklıkla karşımıza çıkan doğrusal olmayan bakış açısını öz kuantum mekaniği mantığı çerçevesinde incelenmesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda dağıtıcı yapılar, kaos teorisi, fraktal geometri ve bu sistemlerin dinamik olmayan jeomorfolojik sistemler arasındaki ilişkisi nitel araştırma yöntemlerinden betimsel içerik analizi yanında nicel bir araştırma planı çerçevesinde eşliğinde örnek bir problem üzerinden temalandırılmaya çalışılmıştır. Bu temalandırma içeriksel bakımdan amaca ve metodolojiye yönelik olurken, niceliksel boyutta yamaç evrimi ve su toplama havzası gelişimine göre dizayn edilmiştir. Daha sonra incelenen çeşitli veri tabanlarından evren ve örneklemi yansıtan amaçlı örnekleme metoduna başvuru yapılmış, ardından seçili örneklemler belirlenmiştir. Bu doğrultuda araştırmaya konu edinilen çalışmalar Web of Science, Researchgate, Academia.edu gibi akademik bibliyografya ortamlarından listelenmiştir. Araştırmada aynı zamanda bu teori tartışmalarının teoriksel ve metodolojik açıdan jeomorfoloji çalışmalarında uygulanabileceği de gösterilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda jeomorfolojik sistemlerdeki denge ve eşitsizlikler belirlenmiş daha sonra doğrusal olmayan kompleks sistemler tanımlanarak söz konusu fenomenin karakteri ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Kompleks sistem tanımından hareketle doğrusal olmayan dinamiklerin tarihsel kanıtları, yorumlamaları, model ve deneysel dizaynı, yönetimi ve göstergeleri, fenomenolojik tipolojisi, eşikleri, jeomorfolojik etkileri, bireysel ve rekabetçi ilişkileri, çok yönlü model ve ayarlamaları, kesintileri ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Araştırma sürecinde oluşturulan teoriksel, paradigmasal ve amprik kanıtlar bir kez daha göstermiştir ki kompleks dinamik sistemler sahip olduğu kritik eşikleri, kaotik modelleri, tanımlamaları, depolayıcı etkileri, kesikleri, sınırlayıcı etkileri, satürasyon ve tükenme gibi doğrusal olmayan olmayan kaynakları ile birlikte jeomorfolojik görünümde meydana gelen anlamdıramadığımız bazı karmaşıklardaki artışları ve çevresel değişimleri anlamada ihtiyaca yönelik bir matematiksel model dizayn sunmaktadır.
Keywords
Abstract
This research aims to examine the non-linear perspective of non-equilibrium, deterministic difference, complexity, and predictability that occur in geosciences, specifically in geomorphological processes, within the logic of quantum mechanics. In this context, dispersive structures, chaos theory, fractal geometry, and the relationship between these systems and non-dynamic geomorphological systems were tried to be thematized through a sample problem accompanied by a quantitative research plan and descriptive content analysis from qualitative research methods. While this thematization was contextually oriented towards the purpose and methodology, it was designed according to the quantitative dimension's slope evolution and catchment development. Then, from the various databases examined, a purposive sampling method reflecting the universe and sample was applied, then selected samples were determined. In this direction, the studies subject to the research were listed from academic bibliography environments such as Web of Science, Researchgate, and Academia.edu. In this context, equilibrium and inequalities in geomorphologic systems were determined, then non-linear complex systems were defined, and the character of the phenomenon in question was tried to be revealed. Based on the definition of complex systems, historical evidence, interpretations, model and experimental design, management and indicators, phenomenological typology, thresholds, geomorphological effects, individual and competitive relationships, multifaceted models and adjustments, and interruptions of non-linear dynamics were tried to be revealed. The theoretical, paradigmatic, and empirical evidence gathered during the research process has once again shown that complex dynamical systems with their critical thresholds, chaotic patterns, definitions, storage effects, interruptions, limiting effects, non-linear sources such as saturation and depletion, together with their non-linear sources such as saturation and depletion, have provided a mathematical model design for understanding some of the complex increases and environmental changes in geomorphological appearance that we cannot comprehend.
