ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE GAZİANTEP VE MARAŞ’TA DÜZENLENEN SPOR FAALİYETLERİNİN YEREL BASINA YANSIMALARI
Author :
Abstract
Cumhuriyet Dönemindeki spor faaliyetlerinin temelleri Osmanlı Devleti’nin son dönemine kadar uzanmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nde de spora önem verilmiş ve sağlam kafa sağlam vücutta bulunur şiarıyla spor politikaları etkinlik kazanmıştır. Atatürk, bir sporcuda yalnızca fiziksel güç ve yetenek aramamış, bu özellikler ile birlikte iyi ahlak ve zekânın da bulunmasını istemiştir. Öyle ki: “Ben sporcunun zeki, çevik ve aynı zamanda ahlaklı olanını severim” sözüyle ile spora ve sporcuya verdiği önemi dile getirmiştir. 1932 yılında kurulan Halkevleri, milli kültürün gelişimi, inkılapların etkisinin hissedilmesi ve topluma yerleşmesini amaç edinen çeşitli şubelerde hizmet verirken; Türk sporuna hizmeti de büyük ve önemli bir görev edinmiştir.
Maraş’ta bilinen ilk spor kulübü ise 1920 yılında kurulan İdman Yurdu olmuştur. 1925 yılında şehir merkezinde; Kalespor, Ahırdağspor ve Feneryoluspor kurulmuştur. Ancak şehirde spor faaliyetleri için alan yetersiz kalmıştır. Daha sonra halkevinin kuruluşuyla, sportif faaliyetler ve takımlar genel olarak halkevinin spor şubesine bağlanmıştır.
Gaziantep’te spora yönelik faaliyetler oldukça eskiye dayanmaktadır. Cumhuriyet Dönemi’nde ise Gaziantep’te ilk spor örgütü 1927 yılında kurulmuştur. Mahalli kuruluşlar olarak faaliyet gösteren bu dönemdeki çeşitli spor kulüpleri, kendi aralarında sportif aktiviteler düzenlerken ayrıca çevre il ve ilçelerin spor kulüpleri ile özel maçlar da düzenlemişlerdir. 24 Haziran 1932 tarihinde Gaziantep Halkevinin açılması ile şehrin spor kulüplerinin yönetimi Halkevi Spor Şubesi bünyesine verilmiştir.
Bu çalışmada Erken Cumhuriyet Döneminde (1923-1950) Gaziantep ve Maraş’ta spor hayatı ele alınırken Halkevi Spor Şubesi tarafından gerçekleştirilen spor faaliyetlerine de yer verilmiştir
Keywords
Abstract
The foundations of sports activities in the Republican Period go back to the last period of the Ottoman Empire. The Republic of Turkey gave special importance to sports, and thus sports policies made great progress with understanding “a healthy mind in a healthy body”. Atatürk stated that an athlete should have physical strength, ability, and good morals and intelligence. He expressed the importance he gave to sports and athletes with the words, “I like a smart, agile and moral athlete”. The People's Houses, established in 1932, serve in various branches that aim to develop national culture and adopt reforms by the people. People's Houses thus contributed greatly to the development of Turkish sports.
The first known sports club in Maras was İdman Yurdu, founded in 1920. Kalespor, Ahırdağ Spor and Feneryoluspor were established in the city center in 1925. However, the area for sports activities in the city was insufficient. Later, with the establishment of the People's House, sports activities and teams were generally connected to the sports branch.
Sports activities in Gaziantep date back to ancient times. In the Republican Period, the first sports organization was established in Gaziantep in 1927. In this period, various local sports clubs organized sports activities among themselves and special matches with the sports clubs of the surrounding provinces and districts. With the opening of the People’s House of Gaziantep on 24 June 1932, the management of the city's sports clubs was transferred to The People's House sports branch.
This study deals with the sports life in Gaziantep and Maras in the Early Republican Period (1923- 1950) and the sports activities carried out by the People's House sports branch.
Keywords
- Akın, Y. (2004). Gürbüz ve yavuz evlatlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Akgül, H. L. (2001). Cumhuriyet dönemi spor adamlarından: Burhan Felek. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 17, 203-236.
- Alkan, Mehmet Ö. (2003). Osmanlı’da cemiyetler çağı, Tarih ve Toplum (238), 196-204.
- Bayazit, A. ve Boz, E. (2017). Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti dönemi yenileşme hareketlerininTürk spor kültürüne etkileri: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e spor. İnternational Journal of Cultural and Social Studies (Intjcss), 3(SI), 211-228.
- Beden eğitimi ve spor özel ihtisas komisyonu raporu (1979): VII.
- Canşen, E. (2015). Türkiye Cumhuriyeti’nin spor politikaları.Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 33-48.
- Cantek, Ş, F. ve Yarar, B. (2009). Erken cumhuriyet dönemi dergi ve gazetelerinde spor ve kadın (1928- 1960). İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (29).
- Dedeoğlu, M. (1996). Dünden bugüne Kahramanmaraş. Ankara: Lazer Ofset Yayınları.
- Evcin, E. (2014). Atatürk’ün spora ve sporculara bakışı. Tarih Araştırmaları Dergisi, 33 (55), 303-378.
- Fişek, K. (1983). Türkiye’de spor. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 8, 2177-2185, İstanbul: İletişim Yayınları.
- Fişek, K. (1995). 100 soruda Türkiye spor tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Günay, N. (2013). Atatürk döneminde Türkiye’de beden eğitiminin gelişimi ve gazi beden terbiyesi bölümü. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi,
- Günay,N. (2017). Osmanlı Devleti’nde kurulan spor cemiyetleri ve jimnastik derslerinin milliyetçilik hareketlerindeki rolü. Belleten, 81 (292), 917-946
- Güngör, B. (2009). Berlin olimpiyatları ekseninde basında Türk sporu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
- Hiçyılmaz E. (1983). Sporda batılılaşma hareketleri. İstanbul: Eseniş Lisesini Koruma ve Yaşatma Derneği Eğitim ve Spor Yayınları.
- Kahraman, A. (1995). Osmanlı Devleti’nde spor. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Başvuru Eserleri.
- Kılıç, M. (2013). Tek partili dönemde Türkiye’de modern sporun teşekkülü, Tarih Okulu Dergisi, (14).
- Meydan, S. (2019). Sarı lacivert kurtuluş “Kurtuluş Savaşı’nda Fenerbahçe ve Atatürk”. İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayın.
- Olgun, K. (2019). Türkiye’de halkevleri gerçeği teftiş raporları ışığında birinci yılında halkevleri. Ankara: Iksad Publications.
- Ortaylı, İ. (2018). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İstanbul: Kronik Kitap.
- Özgün, Z. (2019). Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde (1923-1950) Bolu’da yapılan beden eğitimi ve sporfaaliyetleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Özmaden, M. (2006). TİCİ dönemi sporla ilgili gelişmeler ve dönemin spor anlayışı, Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8 (2).
- Sivaz, Bayram Ali. (2016). İttihat ve Terakki Partisinin beden eğitimi ve spor politikaları ve uygulamaları (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Tarcan, Selim Sırrı. (1923). İdman aleminde kırk sene. Terbiye ve Oyun Mecmuası, 12(7). Tarcan, Selim Sırrı (1946). Hatıralarım. İstanbul: Türkiye Yayınevi.
- Temiz, Ö. (2006). Gaziantep Halkevi ve Başpınar dergisi. Gaziantep: Gaziantep Büyükşehir Belediyesi.
- Tüfek, S. S. (2019). Cumhuriyet döneminde spor (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Türkmen, M. (2018). Beden terbiyesi: erken dönem Türk spor politikalarının sosyo-politik temelleri. Ankara: Spor Yayınevi ve Kitabevi.
- Ünüvar, S. (2017). Yerel tarih ve Gaziantep Halkevi yayın organı Başpınar dergisi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (53), 308-317.
- Yarar, B. (2014). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş süreci ve erken cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde modern sporun kuruluşu, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 301-317.
- Yurtoğlu, N. (2020). Sporda finansal ekonomik ve sosyal araştırmalar İ. Y. Gök ve F. Dayı (Ed.), Atatürk Dönemi’nde Türkiye’de spor politikası (1922-1938) 1-45. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
- Zelyurt, K. M. (2013). Türk modernleşmesinde spor: Tanzimat’tan erken Cumhuriyet’e. Journal of Turkish Studies, 8 (12), 1461-1478.
- Başpınar Dergisi (1939). (1,2,8,9) Gaziantep Halkevi.Başpınar Dergisi (1945). (69), Gaziantep Halkevi.Başpınar Dergisi (1946). (81), Gaziantep Halkevi.
- Başpınar Dergisi (1947). (87-1), Gaziantep Halkevi.
- Gaziantep Gazetesi (1945). 14 (973). 9 Ocak, 14 (980). 16 Ocak.
- Gaziantep Halkevi Broşürü. (1935). Gaziantep Halk Fırkası Matbaası. Gaziantep İl Yıllığı (1968).
- Gaziantep İl Yıllığı (2002).
- Halkevlerinin 1935 Senesi Faaliyet Raporları Hülasası, (1936). İlimiz Gaziantep (1968). Özgül Yayıncılık.
- Kahramanmaraş İl Yıllığı (1967).
- Maraş Vilayet Gazetesi (1945). (583). 13 Ocak, (586). 3 Şubat, (602). 26 Mayıs, (607). 30 Haziran, (608). 7 Temmuz, (617). 8 Eylül.
- Maraş Vilayet Gazetesi (1946). (651). 27 Nisan.
- Maraş Vilayet Gazetesi (1947). (712). 21 Haziran. Maraş Postası (1947). (11). 1 Eylül.
- Maraş Postası (1948). (100). 2 Nisan, (107). 19 Nisan, (128). 7 Haziran, (131). 14 Haziran, (140). 5 Temmuz, (147). 21 Temmuz, (161). 25 Ağustos, (200). 27 Aralık, (89). 8 Mart
- Maraş’ın Sesi (1956). 1 (98). 17 Ağustos.
