Author :
Abstract
Kremna antik kenti, Burdur İli, Bucak İlçesi, Çamlık Köyü’ne bağlı Hacıbağ Mahallesi’nin doğusunda yer almaktadır. Kentin üç tarafı uçurum ile çevriliyken, batısı sur duvarları çevrilmiştir. Stratejik konumu ve jeolojik özelliklerinden dolayı İmparator Augustus zamanında Pisidia Bölgesi’nde Roma’nın bir koloni kenti olarak düzenlenmiştir. Bu durum kentin politik, sosyo-kültürel ve askeri politikalarına işlevlik kazandırarak siyasi arenadaki önemini arttırmıştır. 19. yüzyıldaki seyyahların ve araştırmacıların Anadolu üzerine yazdıkları notlarda kente dair çok sayıdaki açıklamalara yer verilmiştir. Kentteki ilk bilimsel arkeolojik kazı çalışmaları 1970 yılında J. İnan tarafından yapılmıştır. 1985-1987 yılları arasında S. Mitchell ve 2013-2019 yılları arasında ise H. Metin tarafından yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir.
Makalenin konusunu Sütunlu Cadde ve Büyük Propylaion’da bulunan mimari başlıklar oluşturmaktadır. Bunlar Kompozit başlık (1), Korinth başlık (3) ve Anta başlık (2) şeklindeki toplam altı adet dikey taşıyıcı mimari elemanlardır. Başlıklar farklı yapılara ait olmaları sebebi ile ilk olarak tipolojik sınıflandırılmaları yapılmıştır. Daha sonra Pisidia Bölgesi ve Anadolu’daki diğer bölgelerdeki benzer başlıklar ile analojik karşılaştırmalarına yer verilmiştir. Böylelikle başlıkların üzerindeki Lesbos kymationu ve akanthus bezemelerin stilistik özellikleri göz önünde bulundurularak somut bir tarihlendirme yapılması hedeflenmiştir. Bezemeler, Erken Antoninler Dönemi ile Erken Severuslar Dönemi’ne tarihlendirilmiştir. Sözü edilen dönemlerin Roma İmparatorluğu’nun refah düzeyinin yükseldiği ve bölgedeki kurdukları siyasi iktidarlığa paralel olarak imar faaliyetlerinin arttığı bir zaman dilimine rastladığını belirtmek gerekmektedir. Hadrianus Dönemi’nde de Kremna’daki imar faaliyetlerinin yoğun olarak sürdürüldüğü bilinmektedir. Aynı şekildeki mimari gelişimlerin Severuslar Dönemi’nde gerçekleştirildiği görülmektedir. Anıtsal cephe mimarisine sahip olan Büyük Propylaion ve Sütunlu Cadde, MS 2. yüzyılın ikinci yarısı ve MS 3. yüzyılda geçirdikleri birtakım mimari düzenlemeler ile Pisidia Bölgesi’nde İmparatorluğun siyasi gücünü ve görkemini yansıtan mimari unsurlar olarak karşımıza çıkmıştır.
Bu makalede kullanılan başlıkların üzerindeki bezemelerden hareket ederek hem bölgedeki ilişkili yerel örneklerin belirlenmesi, hem de farklı yörelerdeki başlıklar ile karşılaştırılarak başlıkların stil gelişimlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.
Keywords
Abstract
Cremna ancient city is located in the east of Hacıbağ District of Çamlık Village in Bucak District of Burdur Province. While cliffs surround the three sides of the city, the west is arranged with city walls. Due to its strategic location and geological features, it was organized as a Roman colonial city in Pisidia during the time of Emperor Augustus. Numerous explanations about the city were included in the notes written by travelers and researchers in the 19th century on Anatolia. The first scientific archaeological excavations in the city were carried out in 1970 by J. Inan. S. Mitchell carried out surveys between 1985-1987 and by H. Metin between 2013-2019. The subject of the article is the architectural capitals in the Colonnaded Street and the Great Propylaion. These are a total of six vertical bearing architectural elements in the form of Composite head (1), Corinthian head (3), and Anta header (2). Since the capitals, they were first made typological classification. Then, analogical comparisons with similar titles in Pisidian Region and other regions in Anatolia are given. The decorations are dated to the Early Antonine Period and the Early Severan Period. It should be noted that the Roman Empire coincided with a period of increased prosperity and increased construction activities. Namely, the Great Propylaion and the Colonnaded Street, which have a monumental facade architecture, appeared as architectural elements reflecting the Empire's glory in the Pisidian Region with some architectural arrangements in the second half of the 2nd century AD and the 3rd century AD. Based on the decorations on the headings used in this article, it aims to determine the related local examples in the region and reveal the headings' style developments by comparing them with the headings in different regions.
Keywords
- Strabon, (2002). Antik Anadolu Coğrafyası XII-XIII-XIV. (A. Pekman, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Alp, O. (2006). Pisidia Bölgesi Roma Dönemi Bezemeli Mimari Elemanları. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Alzinger, W. (1974). Augusteische Architektur in Ephesos. ÖJH-Sonderschriften, Band XVI, Wien.
- Arundell, F. V. J. (2016). Küçük Asya’da Keşifler Cilt I-II. (D. Dereli, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat
- Baratollo, A. (1995). The Temple of Hadrian-Zeus at Cyzicus. A New Proposed Peconstruction for a Fresh Architectonic and İdeological İnterpretation. lstMitt, 45, 57-108.
- Başaran, C. (1997). Kyzikos Korinth Başlıkları. Türk Arkeoloji Dergisi, 31, 1–52.
- Başaran, C. (1998). Arkeolojiye Giriş. Erzurum: Aşiyan Yayınevi.
- Başaran, C. (1999). Anadolu Kompozit Başlıkları. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Başaran, C.- Yıldızlı, M. (2016). Parion Tiyatrosu Roma Dönemi Mimari Bezemeleri. Başaran, C.-Ergürer, H. E. (Editörler), Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları içinde (77-104 ss.). Ankara: İçdaş Yayınları.
- Baz, F. (2015). Merkezi Pisidia’daki Bazı Roma Kolonileri’ndeki İmparator Kültünün Varlığına İlişkin Değerlendirme. PHASELIS, I, 261-275.
- Çelgin, G. (2011). Eski Yunanca-Türkçe Sözlük. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Davies, G. (2000). Cremna in Pisidia: a Re-appraisal of the Siege Works”, AS, 50, 151-158.
- Davis, E. J. (2006). Anadolu; XIX. Yüzyılda Karya, Frigya, Likya ve Pisidya Antik Kentlerine Yapılan bir Gezinin Öyküsü. (F. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
- Erdem, Z. K. (1995). Anadolu Hadrianus Dönemi Mimari Bezemeleri (MS 117-138). (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Greenhalgh, J. (1987). Roman Pisidia a Study of Development and Change. (The Doctor’s Thesis), Newcastle Unıversity, Department of Archaeology, Newcastle.
- Heilmeyer, W. D. (1970). Korinthische Normalkapitalle: Studien zur Geschihte der Römischen Architekturdekoration. Heidelberg: F.H. Kerle Verlag.
- İdil V. (1984). Anadolu’da Roma İmparatorluk Çağı Korinth Başlıkları. Anadolu, 20, 1-49.
- İnan, J. (1970). Kremna Kazısı Raporu. Türk Arkeoloji Dergisi, 19 (2), 51-97.
- Kaya, M. C. (2011). Kibyra Kenti Mimari Bezemeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
- Lanckoronski, K. G. (2005). Pamphylia ve Pisidia Kentleri: Pamphylia, Vol. 1. (S. Bulgurlu Gün, Çev.). Antalya: AKMED. (Eserin orjinali 1890’da yayımlandı).
- Lanckoronski, K. G. (2015). Pamphylia ve Pisidia Kentleri: Pisidia, Vol. 2. (S. Bulgurlu Gün, Çev.). Antalya: AKMED. (Eserin orjinali 1892’da yayımlandı).
- Levick, B. (1967). Roman Colonies in Asia Minor. Oxford: Clarendon Press.
- Metin, H. - Becks, Bilge A. P.-Becks, R. - Soslu, S. (2015a). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2014. AST, 33, (1), 205-216.
- Metin, H.- Becks, Bilge A. P.-Becks, R. - Soslu, S. (2015b). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2014/Surveys in and around Kremna in 2014. ANMED, 13, 174-179.
- Metin, H. - Soslu, S. (2016). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2015, AST, 34, (2), 311-324.
- Metin, H. - Becks, Bilge A. P.-Becks, R.-Soslu, S. (2016). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2015/Surveys in and Around Kremna in 2015. ANMED, 14, 210-216.
- Metin, H. -Soslu, S. (2016a). Pisidia’da Yeni Bir Keşif: Altıkapılı Bizans Kaya Kilisesi. TEBE Haberler, 41, 18- 20.
- Metin, H. ─ Soslu, S. (2016b). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2015. AST, 38, (2), 311-324.
- Metin, H. ─ Soslu, S. (2017). Kremna Çevresi Yüzey Araştırması 2016. AST, 39, (2), 521-532.
- Metin, H. - Soslu, S. - Çidem, M. (2017). Kremna Çevresi Yüzey Araştırması 2015/Surveys in and Around Kremna in 2016. ANMED, 15, 161-170.
- Metin, H. - Soslu, S. - Çidem, M. (2018). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2017/Surveys in and around Kremna in 2017. ANMED, 16, 208-215.
- Metin, H. - Soslu, S. (2018a). The Altıkapılı Cave Church at Pisidia, ADALYA, 21, 315-333.
- Metin, H. - Soslu, S. (2018b). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2017. AST, 40, (2), 243-254.
- Metin, H. - Soslu, S. - Çidem, M. (2019). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2018/Surveys in and Around Kremna in 2018. ANMED 17, 123-129.
- Metin, H. - Soslu, S. (2019). Kremna ve Çevresi Yüzey Araştırması 2018. AST 37, (2), 277-289.
- Metin, H. - Çidem, M. (2020). Kremna’dan Bezemeli Arşitrav-Lento-Friz Örnekleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 13, (70), 401-422.
- Metin, H. - Çidem, M. (2020a). Kremna’dan Bezemeli Tavan Kaseti Örnekleri. AMİSOS, C. 5, (8), 75-91.
- Mitchell, S. (1987). Cremna ve Sagalassos Çalışması 1985. AST, 4, 167-170.
- Mitchell, S. (1988). Cremna 1987. AST, 6, 219-224.
- Mitchell, S. - Cüceren, İ. (1994). 1993 Yılı Pisidia Yüzey Araştırmaları. AST, 12, 497-512.
- Mitchell, S. -Waelkens, M. (1987). Sagalassos and Cremna 1986. AST, 37, 37-47.
- Mitchell, S. -Waelkens, M. (1988). Cremna and Sagalassus 1987. AST, 38, 53-65.
- Ortaç, M. (2001), Die Hellenistischen und Römischen Propyla in Kleinasien, Ruhr-Unıversıtät Bochum, Fakultät für Geschichtswissenschaft, Inauguraldissertation zur Erlangung des Grades Eines Doktors der Philosophie, Bochum.
- Özdizbay, A. (2012). Perge’nin MS 1.-2. Yüzyıllardaki gelişimi/Die Stadtentwicklung von Perge im 1.-2. Jh. n. Chr. Adalya Ek Yayın Dizisi 10, Antalya.
- Özsait, M. (1985). Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidia Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını.
- Rumscheid, F. (1994), Unterschungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus. Mainz: Verlag Philipp von Zabern.
- Sevin, V. (2007). Anadolu Tarihi Coğrafyası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Shafer, R. (2012). Pisidian. The American Journal of Philology, C. 71, (3), 239-270.
- Soslu, S. (2021). Kremna Antik Kenti Savunma Sistemleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Strocka, V. M. (1988). Wechselwirkungen Der Stadtrömischen und Kleinasiatischen Architektur Unter Trajan und Hadrianus. IstMitt, 38, 291-307.
- Taşkıran, M.-Çaprak, S. (2019). Bursa Müzesi’nden Bir Korinthos Başlığı. CEDRUS, VII, 497-510.
- Türkmen, M. (2007). Pamphilya ve Kilikya’da Severuslar Dönemi Mimari Bezemesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Vandeput, L. – Büyükkolancı M. (1999). Das Große Propylon in Kremna in Pisidien. IstMitt 49, 213-248.
- Vandeput, L. (1992). The Theatre Façade at Sagalassos. AS, 42, 99-118.
- Vandeput, L. (1997). The Architectural Decoration in Roman Asia Minor Sagalassos: a Case Study. Leuven: Brepols Publishers.
- Resim 4. Büyük Propylaion, Cephe Görünüşü (Vandeput-Büyükkolancı, 1999: 231).
