Author :
Abstract
Bu makalede çam ağacının Tarsus’un dağ köylerindeki Yörüklerin günlük hayatındaki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır. Ancak yakacak ve endüstride kullanımı çalışmaya dahil edilmemiştir. Çam ağacı Türk mitolojisinde de ayrı bir yere sahiptir. Bu ağaca ait veya bu ağaçtan elde edilen çeşitli ürünleri, Yörükler günlük hayatlarında mimariden hayvancılığa, halk tababetinden çocuk oyunlarına kadar birçok yerde kullanmaktadır. Halk tababetinde çam sakızı, yalamak, çam kabuğu, çıra, çam kozalağı, çam dalı/pürü, çam çürüğü tozu, püse, çoban kavurgası sağaltım amaçlı kullanılan ürünlerdir. Halk mimarisinde özellikle kagir ve toprak harçla yapılan taş duvarlı evlerde çamdan elde edilen çam kerestesi, çam pürü, çam merteği kullanılmaktadır. Aynı durum buzağıların yattıkları yer için de geçerlidir. Günlük hayatta kullanılan çamdan eşyalar ise çam bardak, çatma, yoğurt çırpacağı, sapan çatalı, sigara ağızlığı vb.dir. Çocuk oyunlarında ise tahta araba, kabuktan araba, dilli ve dilsiz düdük, patlangıç ve yayık çamdan yapılan çocuk oyuncaklarıdır. Düğünlerin başlangıcının simgesi olarak dikilen bayrak da çamdandır. Bunların yanında, çiçekçilikte ve seracılıkta fidelerin çabuk gelişmesi için kullanılan toprak da çam ağaçlarının köklerinden elde edilen topraktır. Yaygınlığı ve kullanımı gittikçe azalan bu ürünlere ait bilgiler, ürünlerin yapımları, kullanımları vs., bildiklerimize ek olarak, gözlem ve görüşme yoluyla elde edilmiştir.
Keywords
Abstract
In this study, we will try to establish the place of the pine tree in the daily life of unsettled people of mountain villages of Tarsus. However, its industral usage and, usage as fuel will be excluded. Pine tree has a distinct place in Turkish mythology. Unsettled people utilize products that are obtained from this tree or pertaining to it in lots of places varying from architecture to breeding, public medicine to children’s plays. In public medicine, pine resin, pine bark, pine shell, kindling, pine cone, pine needle, rotten pine powder, püse, shephard’s roasted beef are examples of products used for treatment. In public architecture, pine wood, pine needle and pine rafter are used especially on the stone wall houses built with masonry, and clay mortar. Same is in use for the place where calves live. Pine items used in daily life are pine mug, churn to tripod, yoghurt whisk, sling fork, cigarette holder and etc. In children’s play, wooden cars, cars made from pine shell, reed whistle, whistle, popgun, churn are the children’s toys made out of pine. The flag planted as the symbol of a wedding commencement is made out of pine as well. Aside from these, in floristry and greenhousing, soil used for fast flourishment of the seedling is the soil extracted from pine tree roots, as well.
Keywords
- Alptekin, M. (2019). Mersin Folklorunda Püse (Kara Hekim) ile İlgili Tespitler. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (1), 323-336.
- Atlay, D. (1990). Mut Folklorundan Damlalar (Püse–Zift–Kül). İçel Kültürü, (11), Mayıs, 23-24.
- Bayat, F. (2010). Mitolojiye Giriş. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Doğaner, A. (2013). Çukurova Bölgesi Konargöçerlerinde Halk Kültürü ve Halk Edebiyatı (Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana).
- Ergin, M. (2004). Orhun Abideleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Ergun, P. (2004), Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
- Gökşen, C. (2007). Sandal köyü (Tarsus) ve Çevresinde Keçilere Verilen Adlar ve Davarcılıkla İlgili Bazı Uygulamalar. Millî Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 19(76), 134-148.
- Gökşen, C. (2008). Geleneksel Yöntemlere Göre Ağaç Dikme, Kesme ve Ulama (Aşılama). Erciyes, 31(363), 41-47.
- Karakaş, A. (2016). Değişim Sürecinde Osmaniye Halk Hekimliği. Adana: Karahan Kitabevi.
- Ögel, B. (1995). Türk Mitolojisi II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Öger, A. (2003). Tarsus Yöresi Dağ Köylerinde Geleneksel Halk Kültürü Üzerine Bir İnceleme (Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli).
- Yalman (Yalkın), A. R. ve Emir, S. (Yay. haz.). (1977). Cenupta Türkmen Oymakları II. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- KK 1: Fazilet Gökşen, 1948, Tarsus-Sandal, okuma yazması yok, ev hanımı.
- KK 2: Zübeyde Özer, 1965, Tarsus-Sandal, ilkokul, ev hanımı
- KK 3: Sibel Göküş, 1970, Tarsus-Sandal, ilkokul, ev hanımı
- KK 4: Selami Özer, 1962, Tarsus-Sandal, İlkokul, emekli
- KK 7: Ali Doğaner, 1979, Osmaniye, yüksek öğrenim, öğretim üyesi.
