Author :
Abstract
Bu araştırma, Mersin’in elektrik altyapısının ne zaman inşa edildiği, elektriğin nasıl üretildiği ve elektrik tesisatının nasıl işletildiğinin tarihsel sürecini konu edinmiştir. Çalışma, tarihsel bir araştırma olduğu için birincil kaynaklar kullanılmıştır. Başlıca birincil kaynaklar arşiv belgeleri ve dönemin yerel gazeteleri olan Tarsus ile Yeni Mersin’di. Türkiye’deki kentlerin elektrik altyapı çalışmaları 20. yüzyılın başlarında hızlanmıştı. Elektrik altyapısı inşa edilmek istenen kentlerden birisi de Mersin’di. Mersin’in elektrik altyapısı, imtiyaz usulüyle yapılmıştır. Kentin elektrik imtiyazı, 1924’te Mersin Belediyesi tarafından Mersin Elektrik Komandit Şirketi’ne otuz dokuz seneliğine verilmiştir. Kentin elektrik altyapısı, 1925 ya da 1926’da tamamlanmıştır. Elektrik santrali, kent merkezindeydi. Sadece kent merkezinin elektrik ihtiyacını karşılamaktaydı. Termik bir santraldi. İki dizel motordan sağlanan 170 beygirlik güçle 120 kW elektrik üretmekteydi. Mersin Elektrik Komandit Şirketi, 1929’da şirketin kurulması sırasında meydana gelen bazı hukuksuzlukların düzeltilmesi için anonimleştirilmiştir. İsmi, Mersin Elektrik Türk Anonim Şirketi olarak değiştirilmiştir. Elektrik santrali, bir süre sonra kentin elektrik ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalmıştır. Bunun üzerinde 1935’te santrale, 415 beygir gücünde bir buhar makinesi daha alınmıştır. 1939’da elektrik şirketi, kentin elektrik ihtiyacını karşılayamadığı ve abonelerinin haklarını çiğnediği gerekçesiyle kamulaştırılmıştır.
Keywords
Abstract
This research is about the time when the electrical power infrastructure of Mersin was constructed, how electricity was produced, and the historical process of how the electrical power facilities were managed. Since this is a historical study, primary sources are used. The top primary sources were documents from archives and local newspapers of the time; Tarsus and Yeni Mersin. Works on electrical power infrastructure were accelerated in Turkey at the beginning of 20th Century. Mersin was one of the cities that were intended to construct electrical power infrastructures for. Electrical power infrastructure of Mersin was done by way of privileges. The privilege of handling power operations was handed to Mersin Electricity Limited Partnership for 39 years by Mersin Municipality in 1924. Power infrastructure of the city was completed in 1925 or 1926. The power plant was in the city center. It was the only supplied power for downtown. It was a thermal power plant. It produced 120 kW of electricity using 170 horsepower coming from two diesel engines. Mersin Electricity Limited Partnership was anonymized in order to straighten some unlawfulness that occurred during the foundation of the company in 1929. Its name was changed to Mersin Electricity Turkish Anonym Company. After a while the power plant was inadequate to supply power for the city. For this reason, a steam engine of 415 horsepower was brought to the plant in 1935. In 1939, the electricity company was expropriated since it could not supply adequate electricity for the city and abused the rights of its subscribers.
Keywords
- Arslan, O. (2014). Eskişehir’in elektrifikasyon tarihi (1916-1944) (Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin).
- Arslan, O. (2017). Tarsus elektrik altyapısı tarihine bir bakış (1906-1938). Tarih İncelemeleri Dergisi, XXVII(1), 1-16.
- Bozkurt, İ. (2000). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mersin tarihi (1847-1928). Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları.
- Bozkurt, İ. (2017). Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde Mersin milletvekilleri ve faaliyetleri. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 41(2), 81-112.
- Ceyhan, M. (1999). Bursa’da elektriğin tarihçesi. Bursa Defteri, 2, 109-115.Çanak, E. (2017). Tarihi, siyasi, sosyal ve iktisadi yönleriyle Adana (Seyhan) (1923-1956). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
- Develi, H. Ş. (2008). Dünden bugüne Mersin. Mersin: Mersin Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
- Emgili, F. (2006). Tarsus’ta Girit göçmenleri (1897-1912). Tarih Araştırmaları Dergisi, 28, 189- 197.
- Ergin, O. N. (1995). Mecelle-i Umûr-ı Belediyye (C.5). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
- Geylani, N. (2012). 1923-1950 arası Mersin’de gündelik hayatın ve sosyal mekânların dönüşümüne yönelik bir sözlü çalışması (Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Mersin).
- Kurt, S. (2012): İzmir’de kamusal hizmetler (1850-1950). İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı.
- Önay, A. (1972). Türkiye’de ilk elektrik tesisi. Belgelerle Türk Tarih Dergisi Dün/Bugün/Yarın, 59, 28-31.
- Özkan, S. (2008). Osmanlılarda elektrik kullanımı. N. N. Kara (Yay. Haz.). Prof. Dr. Necmi Ülker Armağanı, İzmir: Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri, 201-210.
