Author :
Abstract
“Suhte” ya da “softa” denilen medrese talebelerinin önayak olduğu karışıklıklar, Osmanlı sosyal tarihinin dikkat çekici hadiselerindendir. 16. yüzyılın ikinci yarısında başlayan ve 17. yüzyıl başlarına kadar süren olaylar, devrin kaynaklarında genellikle “suhte fesâdı” olarak adlandırılmıştır. Olayların başladığı ve Anadolu’nun birçok yerinde mahallî isyana dönüştüğü tarihlerde, İçel sancağında durumun nispeten sakin olduğu görülür. Ancak özellikle Tarsus ve Antalya taraflarından kovulan suhte gruplarının İçel’e kaçması, zamanla burada ciddi nüfus birikmesine sebep olmuştur. Sancağın, zaten sayıları bir hayli fazla olan yerleşik bekâr nüfusu da buna dâhil olunca, 17. yüzyıl başlarında medrese talebelerinin hareketi kitlesel bir isyan halini almıştır. 1603 senesi itibariyle İçel’in önemli kaleleri suhte tâfiesinin eline geçmiştir. İşte bu çalışmada, suhte isyanının İçel sancağındaki gelişim seyri ele alınmıştır. Araştırmanın kaynaklarının neredeyse tamamı, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan defter ve belge serilerinden oluşmaktadır.
Keywords
Abstract
The chaos that started by madrasa students, who called “suhte” or “softa”, is the interesting events of Ottoman social history. The events that began in the second half of the 16th century lasted until the beginning of the 17th century, and these events were often called "suhte fesadı" in the historical sources. When the events started and turned into local revolts in the many parts of Anatolia, the situation in Içel sanjak seemed relatively quiet. However, crowded student (suhte) groups, which were expelled from Tarsus and Antalya, escape to Içel caused a serious population build up in the sanjak. Içel's established single (bekâr) population, which is already quite numerous, also joined them. Thus, the movement of the madrasa students was transformed into a great rebellion at the beginning of the 17th century. In 1603 year, the important castles of Içel had been captured by the rebels. The development of the suhte rebellion in Içel sanjak has been examined in this work. Almost all of the sources of the research consist of historical documents in the Prime Ministry Ottoman Archives.
Keywords
- Kâtib Çelebi, (2016): Fezleke [Osmanlı Tarihi (1000-1065/1591-1655)], Cilt: 1, Hazırlayan: Zeynep Aycibin, Çamlıca Basım Yayım, İstanbul 2016.
- Selânikî Mustafa Efendi, (1989): Tarih-i Selânikî, (1003-1008/1595-1600), Cilt: 2, Hazırlayan: Mehmet İpşirli, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1989.
- Topçular Kâtibi, (2003): Topçular Kâtibi Abdülkādir (Kadrî) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlil), Cilt: 1, Yayına Hazırlayan: Ziya Yılmazer, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2003.
- Alkan, M. (209): “Softa”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (D İA), C. 37, (Ankara 2009), s. 342-343.
- Akdağ, M. (2009): Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası, “Celâlî İsyanları”. İstanbul. Yapı Kredi Yayınları.
- Çelik, Ş. (1994): Osmanlı Taşra Teşkilatından İçel Sancağı (1500-1584), Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Gök, B. (2006): Ermenek Kazâsı (1500-1600), Doktora Tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Gökçe, T. (1997): “1572 Yılında İç-il Sancağından Sürülüp Kıbrıs’ta İskân Edilen Aileler”, Ege Üniversitesi Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı: 2 (İzmir 1997), s. 1-78.
- Griswold, W. J. (2002): Anadolu’da Büyük İsyan, 1591-1611. (Çeviri: Ülkün Tansel). İstanbul. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- İlgürel, M. (1993): “Celâlî İsyanları”, DİA, C. 7, (Ankara 1993), s. 252-256.
- Koç, Y. (2013): “XVI. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı İmparatorluğu’nda Suhte Olayları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 18 (Bahar 2013), s. 147-159.
- Kütükoğlu, B. (1993): Osmanlı-İran Siyâsî Münâsebetleri (1578-1612). İstanbul. İstanbul Fethi Cemiyeti Yayınları.
- Özcan, A. (2009): “Sekban”, DİA, C. 36, (Ankara 2009), s. 326-328.
