OSMANİYE, DÜZİÇİ, GÖKÇAYIR ÂŞIKLARINDAN ÂŞIK (MEHMET) OVA VE ONDAN DERLENEN DELİ BORAN HİKÂYESİ ÜZERİNE
Author :
Abstract
Bu çalışmada önce Osmaniye, Düziçi, Gökçayır köyü âşıklarından Âşık Ova’nın hayatı hakkında bilgi verilmiştir. Asıl adı Mehmet Ova'dır. Âşık Ova, 1927 yılında Gökçayır’da doğmuştur, okula gitmemiştir. Okuma yazmayı kendi kendine öğrenmiştir. On yedi yaşında evlenmiştir. Askerliğini Hopa’da yapmıştır. 2002’de damar tıkanıklığından vefat etmiştir. Âşık Ova’yla ilgili daha önce herhangi bir akademik çalışma yapılmamıştır. Karacaoğlan etkinliklerinde ve İzmir’de katıldığı bir yarışmada birer madalya almıştır. Âşık Ova, bazı sebeplerle sevda, aşk, güzel adına türküler söylemeye utanmıştır, bu yüzden kendi şiirleri azdır, yine de elimizde üç şiiri bulunmaktadır. Halk hikayelerinden Âşık Garip, Köroğlu, Elbeyoğlu, Öksüz Ali, Ali Paşa, Arzu ile Kamber, Havlacı Güzeli, Güzel Ahmet, Bey Börek, Deli Boran ve Hurşit hikayelerini bilmektedir. Kına gecelerinde türküler söyleyen, türkülü hikayeler anlatan bir âşıktır. Âşık Ova mahlasını kullanmaktadır. Bu çalışmada Âşık Ova’dan derlenen türkülü Deli Boran hikayesine yer verilmiştir. Deli Boran ve hayatı hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra halk hikayeciliği ve Âşık Ova’nın hikayeciliği üzerinde durulmuştur. Âşık Ova, hikayeyi bozmadan, mümkün olduğu kadar ana örgüyü koruyarak, fiilleri kullanarak, saz eşliğinde, yerel ifadeler kullanarak, halk hikayeleri formellerini kullanarak anlatmaktadır. Çalışmada derlemede geçen kalıp ifadeler de değerlendirilmiştir. Daha sonra Yaşar Kemal’in Kadirli’den İsmail Uz’dan derlediği ve Sarı Defterdekiler adlı eserinde yayımladığı Deli Boran hikayesi ile karşılaştırılmıştır. İki derlemede de oldukça benzerlikler olduğu görülmüştür. Ancak iki aşığın anlatımında birbirinden farklı ifadelerin de olduğu görülmüştür. Derlemelerde ana olay örgüsü ve hikayedeki türküler hemen hemen aynıdır. Bu da halk hikayeciliği geleneğinin ne kadar güçlü olduğunu ve âşıkların hafızalarının ne kadar kuvvetli olduğunu göstermektedir.
Keywords
Abstract
Before, knowledge about Osmaniye, Düziçi, Gökçayır village of Minstrel Mehmet’s his life was given in this study. Âşık Ova (Mehmet Ova) was born in Gökçayır in 1927, he did not go to school. He has taught himself to read and write. He has been married seventeen years old. He performed his military at Hopa. He died in 2002 from blood clots. The academic studies have not been previously related to Âşık Ova. Âşık Ova has received a medal in Karacaoğlan event and in a contest participating in Izmir. Because of some reasons Âşık Ova has embarrassed to tell folk about beauty, love. So few of their poems, even so there are three poems in our hands. Âşık Ova knows the story of Âşık Garip, Köroğlu, Elbeyoğlu, Öksüz Ali, Ali Paşa, Arzu ile Kamber, Havlacı Güzeli, Güzel Ahmet, Bey Börek, Deli Boran and Hurşit of folk tales. Âşık Ova is a minstrel who tell folk songs in henna night and tell stories which have got folk songs. He uses the Âşık Ova pseudonym in poems. The folk story of Deli Boran compiled from Âşık Ova is given in this study. It is given that Deli Boran and information about his life. Later it is focused on folk narrative and the narrative of Âşık Ova. Âşık Ova tells story without breaking, while retaining the main plot as much as possible, by using verbs, accompanied by reeds, by using local expressions, by using the formal of folk tales. Mold expressions in the text are examened in this study as well. Then the story of Deli Boran story have compared with Deli Boran which is Yasar Kemal has compiled from İsmail Uz of Kadirli and published in the work of named Sarı Defterdekiler. It is seen that there are quite similarity in two compilation. However, it is seen that there are differentially expressed in two minstrels. The main plot and folk songs in story in the compilation are almost the same. This suggests that tradition of folk narration is quite strong and memory of minstrels is very strong.
Keywords
- Alptekin, A. B. (1993). Âşık Hacıkarakılçık Hayatı, Sanatı ve Şiirlerinden Örnekler, Kültür Ofset Basımevi. Hatay.
- Artun, E. (1996). Günümüzde Adana Âşıklık Geleneği (1966-1996) ve Âşık Feymani. Adana: Adana Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
- Bartok, B. (1976). Turkish Folk Music From Asia Minor. US: Princeton Üniversitesi Yayını.
- Boratav, P. N. (1945). Halk hikayeleri ve Halk hikayeciliği, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
- Boratav, P. N. (1947). Çukurova'da Folklor Derlemeleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 5(3), s. 257-258.
- Eyuboğlu, S. (1978). Gökyüzü Mavi Kaldı (Türk Halk Edebiyatı Antolojisi). İstanbul: Cem Yayınevi.
- Görkem, İ. (1999). Sözlü Kültür Geleneği Açısından Çukurovalı ‘Türkülü Hikâye’ Anlatıcısı Köroğlu (Âşık Mehmet Demirci). III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. 30 Kasım- 2 Aralık 1998, Adana Valiliği Yayınları, 1999, s. 358388.
- Görkem, İ. (1997). Çukurovalı Âşık Mustafa Köse ve Hikâye Repertuarı. Yayımlanmamış Doçentlik Takdim Tezi, Elazığ. Işık, C., ve A. Onar (2015). Deli Boran; Gaziler Ovacığı’ndan Bir Eren. Alevilik Araştırmaları Dergisi,(9), s. 1-49. Işık, C. (2011). Alevi Bektaşi Geleneğinde Muhabbet: Ruhsal Bir Bilgi Ortamı. Milli Folklor Dergisi, 12(89), s. 147-158. İşlek, B. (2012). Seksen Kapıya Doksan Değnek Çalmak, Âşık Karayiğit Osman'ın Hikaye Repertuvarı. İstanbul: Çatı Kitapları Yayınevi.
- Karakaş, A. (2008). Yaşayan Âşık Sanatında Son Karacaoğlan Anlatıcılarından Osmaniyeli İspir Onbaşı. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), s. 231-240.
- Kaya, D. (2002). Âşık Hasretî ve Şiirleri. Folklor/Edebiyat, 30(2), s. 253-276. Kemal, Y. (2007). Sarı Defterdekiler, Folklor Derlemeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Korkmaz, M. (2003). Çukurovalı Âşık Mehmet Demirci (Köroğlu)`nin Hikâye Anlatıcılığı Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Köse, N. (1997). Türk Halk Hikayelerinin Tasnifi Hakkında, Beşinci Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Halk Edebiyatı Bildirileri, Ankara.
- Oğuz, M. Ö. (2008). Halk Hikâyeleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Okuşluk, R. (2000). Adana Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği Geleneği. Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü.
- Reınhard, K. ve U. (1997). Bir Avrupa'lı Gözüyle 1955-60 Yılları Arasında Türkiye'de Musiki Hayatı, Ankara Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 36. İnternet Kaynakları
- (http://ipeknews.com/Yazar/311 Erişim Tarihi: 02.05.2016, Erişim Saati: 11.30)
- (https://www. turkudostlari.net/ soz.asp? turku=6468 Erişim tarihi: 18.04.2016, Erişim saati.
- 18.04.2016, Erişim Saati: 14.45)
- ntent&task=view&id=45&Itemid=39 Erişim tarihi: 18.04.2016, Erişim saati: 15.20)
- (http://turkoloji.cu.edu.tr/HALK%20EDEBIYATI/33.php. Erişim tarihi: 19.04.2016, Erişim saati:
