Author :
Abstract
Dördüncü yüzyılın sonlarına doğru Karadeniz’in kuzeyinde görünmeye başlayan ve batıya doğru ilerleyen Hunlar, bu seyre aykırı bir harekât icra ettiler. Genellikle, Hazar’ın batısından başlayarak Karadeniz'in kuzeyinden Avrupa'nın içlerine uzanan hatta etkin olan Hunlar, bu yüzyıl kapanmadan başka bir güzergâhta görüldüler. Yunan-Latin anlatılarındaki, Hun 'grand strategy'siyle uyuşmayan, bu sefer(ler)de Hunlar, kuzeyden Kafkasların güneyine sarkarak buradan Roma İmparatorluğu’nun doğudaki topraklarına; günümüzdeki karşılıklarıyla, Doğu, Güneydoğu ve Orta Anadolu’ya ve hatta Doğu Akdeniz’e yani Çukurova'ya kadar uzandılar. Bu harekât dikkat çekici bir şekilde aralarında; Yunan, Latin ve Süryani edebiyatının olduğu birden çok kadim yazı dilinde yankılandı. İşte bu çalışmada; aydınlatılması, izlenilmesi ve tarihselleştirilmesi bağlamında tartışmalara konu olmuş bu Hun seferi ele alınacaktır. Böylelikle yüzyıllar sonra Hazar'ın güneyinden gelecek bir başka Türk kavmi, Selçuklular, tarafından yurtlaştırılacak Anadolu’da, Türklerin erken izleri de aranmış olacaktır. Doğrusu Hun seferinin, bölgenin Türkleşmesi bağlamında kalıcı etkileri yoktur, diğer taraftan başlangıç noktasının Kafkasların kuzeyi olmasıyla da kalıcı olanla, Selçuklularınkiyle ayrışmaktadır. Lakin Çukurova’yı da içine alacak şekilde Anadolu’da Türk varlığının, diğer bir ifadeyle Türk kavimlerinin seferlerinin hedefi olarak bu coğrafyanın aslında oldukça eskilere uzanan bir maziye sahip olduğunu, Hunlar sayesinde iddia etmek mümkündür. Bu çerçevede çalışmayla, hem en genel anlamıyla Kafkasya'nın güneyine yönelen Hun harekâtının aydınlatılmasına katkı sunmak hem de Anadolu’nun doğudaki bölümünde Türk tarihi bünyesindeki kronolojik derinliğine ve tarihsel devamlılığına dikkat çekmek hedeflenmektedir.
Keywords
Abstract
Throughout the late fourth century, the Huns began to appear in the north of the Black Sea. While they moved to the west, they followed an unusual route contrary to their typical campaigns that was described by the Roman sources. Usually the Huns followed a route from the west part of the Caspian Sea, then along north of the Black Sea into Europe. Before the end of the fourth century, however, they began to take another route. In contrary to the ‘Hunnic grand strategy’ they crossed the south of the Caucasus, and reached into the eastern provinces of the Roman Empire, Armenia, Cappadocia, Mesopotamia and even Cilicia. This particular expedition was conspicuously recorded in many ancient texts including Latin, Greek and Syrian. In this paper, I will focus on this Hunnic campaign, which has been the subject of a controversy among the modern historians. The paper will examine early Turkic tracks in Cilicia and other parts of Anatolia, which was captured by another Turkic tribe about six centuries later. Any permanent effect of the Hunnic campaign was not confirmed. Its beginning point, north of the Caucasus, differed from the Seljuks’, which was Turkified there. But, owing to the Hunnic expedition, it is possible to assert that Turkic existence in east part of modern Turkey, as a target of the campaign of Turkic tribes, has an ancient background. This paper will both illuminate the contradictory campaign for which the Huns turned south of Caucasian Mountains and indicate the place of Anatolia and Cilicia in Turkic history.
Keywords
- Amidon, R. (2007). Philostorgius Church History. Atlanta: Society of Biblical Literature.
- Blockley, R. C. (1983). The Fragmentary Classicising Historians of the Later Roman Empire II Eunapius Olympiodorodus Priscus and Malchus text translation and historiographical notes. Liverpool: ARCA Classical and Medieval Texts, Papers and Monographs 10.
- Bidez, J., vd. (2013). Histoire ecclésiastique [Texte imprimé] / Philostorge. (Edisyon kritik: J Bidez; tercüme: Édouard Des Places; ğiriş, yenilenmiş tercüme: révision de la traduction, notlar ve indeks: Bruno Bleckmann, Doris Meyer ve Jean-Marc Prieur), Paris.
- lakin bunların arasında asıl önemli olanının doğudaki olduğunu da vurğulamaktadır. Thompson 1996, s. 30-31.
- Garsoian, N. G. (1989). The Epic Histories Attributed to P‘awstos Buzand. Cambridge.
- Gordon, G. D. (2013). The Age of Attila Fifth-Century Byzantium and the Barbarians. US: University of Michigan Press.
- Gragerin, M. (2010). (ed.) The Oxford Encyclopedia of Ancient Greece and Rome. UK: Oxford University Press.
- Greatex, G. ve M. Greatex (1999). The Hunnic Invasion of the East of 395 and the Fortress of Ziatha. Byzantion, LXIX.
- Greatrex, G. ve S. N. C. Lieu (2002). The Eastern Frontier and the Persian Wars AD 363-628. Londra-New York.
- Krivuşin, İ. V. (1996). (ed.) Sokrat Cholastik Tserkovanaya İstoriya. Мoskova, Roccpen.
- Liebeschuetz, W. G. (1990). Barbarians and Bishops: Army, Church, and State in the Age of Arcadius and Chrysostom. Oxford.
- Lukomskiy, L. Yu. (1994). Ammian Martsellin Rimskaya istoriya. Sn. Petersburg.
- Maenchen-Helfen, O.J. (1973). The World of the Huns. Los Angeles-Londra.
- OCD = Oxford Classical Dictionary (editörler Hornblower, S., A. Spawforth ve E. Eldinow, Oxford University Press 2012, 4. edisyon).
- ODB = Oxford Dictionary of Byzantium (ed. Kazhdan, A., Oxforord University Press, 1991.)
- Ridley, R. T. (1990). Zosimus New History A Translation with Commentary, Canberra.
- Schaff, P., ve H., Wace (1989). A Select Library of Nicene and Post-Nicene Fathers of The Christian Church II Socrates, Sozomenus Church Histories. Edinburgh.
- Sinor, D. (2003). “Hun Dönemi”, şurada: Denis Sinor, ed., Erken İç Asya Tarihi, tercüme editörü A. G. Soysal, İstanbul, 245-310.
- Şmarakov, R. L. ( 2008). Klavdiy Klavdian Polnoe Sobraniye Latinskih Soçineniy. St. Petersburg.
- Thompson, E. A. (1996). The Huns. Oxford-Cambridge.
- Thomson, R. W. (1982). History of Vardan and the Armenian War. Londra.
- Thomson, R. W. (1991). The History of Lazar Pa‘rpec‘i. Atlanta.
- Thomson, R. W. (2010). The Lives of Saint Gregorius The Armenian, Greek, Arabic, and Syriac Versions of the History Attributed to Agathangelos. Michigan.
- Watt, J. ve F. Trombley (2000). The Chronicle of Joshua the Stylite. Liverpool.
- Wright, F. A. (1954 ). (ed. ve ter.), Select Letters of St. Jerome. Londra.
- Williams, S. ve G. Friell (1999). The Roma That Did Not Fall. Londra ve New York.
- Harita İİ: Hun seferi. Thompson 1996, s.Vİİİ’den alınmıştır. Bu harita her ne kadar yer yer hatalı
- https://placeduluxembourg.files.wordpress.com/2014/12/roman-empire administrative divisions-395.png
