Author:
Abstract
Hamzanâmeler, İslamiyeti yayma uğruna yapılan -genellikle Hz. Hamza’ya isnat olunan ve Hz. Hamza’nın kişiliği etrafında şekillenen- birtakım savaşların ve bu savaşlarda gösterilen kahramanlıkların anlatıldığı dinî-destanî hikâyelerden oluşmaktadır. Dinî, epik ve olağanüstü karakter gösteren menkıbevî olaylar esasında gelişen ve şekillenen destansı nitelikleri de barındıran bu anlatıların tarihsel süreçte çok geniş bir coğrafyaya yayıldığı görülmektedir. Nitekim Anadolu ve Türk coğrafyalarındakilerin dışında Arap, Fars ve Hint coğrafyalarında da çeşitli nüshaları bulunan Hamzanâmelerin Türk edebiyatında yetmiş iki cildinin olduğu bilinmektedir. Motifler ve epizotlar bakımından efsane, mitoloji, masal, destan, menkıbe, halk hikâyesi gibi türlerin izlerini taşımakta olan söz konusu yetmiş iki ciltlik külliyatın kırk altıncı cildi ise bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Hamzanâme’nin kırk altıncı cildi, XIII. ve XV. yüzyıllar arasında Anadolu ve çevresinde konuşulan ve yazılan Oğuz Türkçesi temelli Eski Anadolu Türkçesi dönemi metinlerinden olup XIV. yüzyılda Hamzavî tarafından yazıya geçirilmiştir. Bu çalışmada İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesi, 297.9 yer numaralı NEKTY01109 barkodlu kırk altıncı cilt Hamzanâme yazmasının nüsha tanıtımının yapılması, ardından söz konusu eserin dil, üslûp özellikleri ve muhteva bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle 81 varaklık (1b-81a) eser İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nden temin edilmiştir. Sonrasında transkripsiyonlu metindeden hareketle söz konusu eserin dil ve üslûp özellikleri ortaya konulmaya çalışılmış ayrıca eser muhteva bakımından da değerlendirilmiş elde edilen verilerden hareketle sonuçlar sıralanmış ve önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
Hamzanâmes consist of religious-epic stories describing some of the battles fought for the spread of Islam -which is generally attributed to the Prophet Hamza and shaped around the personality of the Prophet Hamza- and the heroism shown in these battles. It is seen that these narratives, which also contain epic qualities, developed and shaped based on religious, epic, and extraordinary events, spread over a vast geography in the historical process. As a matter of fact, seventy-two volumes of Hamzanâmes, which have copies in Arab, Persian, and Indian geographies and those in Anatolian and Turkish geographies, are known in Turkish literature. The forty-sixth volume of this seventy-two-volume corpus, which bears the traces of genres such as legend, mythology, fairy tale, epic, legend, and folk tales in terms of motifs and episodes, is the subject of this study. The forty-sixth volume of Hamzanâme is one of the Old Anatolian Turkish period texts based on Oghuz Turkish spoken and written in and around Anatolia between the 13th and 15th centuries and was written by Hamzavî in the 14th century. This study aims to introduce the manuscript of the forty-sixth volume of Hamzanâme manuscript with the barcode NEKTY01109 with the location number 297.9 in Istanbul University Faculty of Literature Rare Works Library and then to evaluate the work in terms of language, stylistic features, and content. For this purpose, the 81-variety work (1b-81a) was first obtained from Istanbul University Rare Works Library. Afterward, based on the transcribed text, the language and stylistic features of the work in question were revealed. The work was also evaluated in terms of content, the results were listed, and suggestions were made based on the data obtained.